نخستین صدراعظم در دوره ناصرالدین شاه انتخاب شد که نام او میرزا محمدتقی خان فراهانی بود، او ملقب به امیر کبیر بود که یکی از افراد نزدیک به ناصرالدین شاه بود. امیر کبیر در زمان صدراعظمی خود فعالیت های زیادی در زمینه اجتماعی و سیاسی برای حکومت انجام داد. که مهم ترین آن ها تاسیس مدرسه “دارالفنون” و تاسیس روزنامه “وقایع اتفاقیه” می باشد. در این پست زندگینامه امیر کبیر برای کودکان به شما ارائه می شود، با ما همراه باشید.
زندگینامه امیر کبیر برای کودکان به طور کامل
امیر کبیر در سال 1186 در اراک متولد شده است، نام اصلی او میرزا تقی‌خان فراهانی فرزند کربلایی قربان می باشد. خانواده پدری و مادری میرزا تقی خان از طبقه پیشه‌ور بودند. پدر او، کربلایی قربان از آشپزان دربار قائم مقام اول، خاندان بزرگ قریه مهرآباد بود و مادر او که فاطمه سلطان نام داشت، دختر استاد شاه محمدبنا از اهالی فراهان بود.
پدر امیر کبیر آشپز قائم مقام فراهانی بود، از این رو او در خانه و خانواده قائم مقام تربیت شده بود و با فرزندان قائم مقام همبازی بوده است. امیر کبیر از کودکی و جوانی از هوش بسیاری برخورددار بود، بنابراین در جوانی منشی گری قائم مقام را بر عهده داشت.
امیر کبیر پس از کشته شدن گریبایدوف در ایران، از طرف دولت ایران برای عذرخواهی به نزد تزار روسیه رفت.
او سپس ریاست هیات سیاسی را بر عهده گرفت و مامور حل اختلافات مرزی با دولت عثمانی شد. این ماموریت دو سال به طول کشید و میرزا محمدتقی‌خان در این دوران به امیر نظام ملقب گشت.
پس از مرگ محمد شاه قاجار در سال 1227 ، امیر کبیر در تامین هزینه سفر ولیعهد ناصرالدین‌شاه به تهران نقش مهمی ایفا نمود. او در دوره ناصرالدین شاه صدراعظم ایران گشت و از آن جا لقب امیر کبیر به او داده شد، همچنین در آن دوره با خواهر ناصرالدین شاه، عزت الدوله ازدواج کرد.
امیر کبیر چند روز بعد از انتصاب صدراعظمی، فعالیت های خود را اغاز نمود و به مدت 3 سال و 3 ماه صدر اعظم دربار ناصرالدین شاه بود که در این دوره فعالیت های فراوانی در زمینه سیاسی و اجتماعی برای حکومت انجام داده بود، او مدرسه دارالفنون را تاسیس کرده و همچنین پایه گذار روزنامه وقایع اتفاقیه بوده است.
لقب های میرزا تقی خان فراهانی
میرزا تقی خان فراهانی برخی القاب مختلف داسته است که عبارتند از: کربلایی محمد تقی، میرزا محمدتقی‌خان، مستوفی نظام، وزیر نظام، امیر نظام، امیر کبیر، امیراتابک اعظم.
اقدامات میرزا تقی خان فراهانی (امیرکبیر) در دوره صدراعظمی
از جمله اقدامات مهمی که امیر کبیر در دوره خود انجام داده بود، شامل موارد زیر می باشد:
- تاسیس مدرسه دارالفنون: مدرسه دارالفنون برای آموزش دانش و فناوری جدید به فرمان او در تهران تأسیس شد.
- برقراری نظم در حکومت: امیر کبیر در دوره خود نظمی را در جامعه حکمفرما کرد که کمتر ظالمی قادر بود بر بیچارگان فقیر تعدی کند. همچنین او دزدی و هرزگی و شرارت را در جامعه به حداقل رساند.
از بین بردن رشوه‌خواری در حکومت
- براندازی رسم قمه کشی: در تهران آن زمان رسم بود که جوانان قمه می بستند
- تأسیس اداره آگاهی: امیر کبیر برای این که از روابط کارگزاران و مأموران دولت با مردم مطلع باشد اداره‌ای مخصوص و سرّی تشکیل داد و مأموران این اداره با لباس چوپان، گدا، فروشنده دوره گرد، راهزن و … همه جا نفوذ داشتند و هر جا کار خلافی از کسی سر می‌زد، بی درنگ امیر را با خبر می کردند
- تاسیس بیمارستان و مایه کوبی اجباری آبله در حکومت: هر کس از بیماری آبله می‌مرد، بستگان او را ۵ تومان جریمه می کرد
- تاسیس کارخانه‌های پارچه بافی، شکر ریزی، چینی و بلورسازی، کاغذ سازی، چدن ریزی
- سروسامان دادن به خزانه مملکت و قطع حقوق بسیاری از درباریان و وابستگان آن ها
- فرستادن صنعتگر به روسیه و مقابله صنعتی با روسیه توسط دست توانای استاد کاران اصفهانی
- براندازی رسم شکنجه و واگذاری محاکم شرع به علمای صالح
- راه اندازی میدان توپخانه و عمارت آن و همچنین سبزه میدان تهران
- فرستادن ایرانیان به خارج برای تحصیلات و تدریس در ایران
- استخدام استادان خارجی و تصمیم به جایگزینی آن ها با ایرانیان
- پایه گذاری چاپارخانه برای مرسولات پستی
- کوتاه کردن دست خارجی ها در امور کشور
- انتشار روزنامه وقایع اتفاقیه
- توسعه تجارت داخلی و خارجی
- اصلاح امور مالی و تعدیل بودجه
- ترویج ترجمه و انتشار کتب علمی
- ترویج ساده نویسی و لغو القاب
- مرمت ابنیه تاریخی
- بسط فلاحت و آبیاری
برکناری امیر کبیر از مقام صدر اعظمی
از آن جایی که اقدامات و فعالیت های امیر کبیر، منفعت برخی از درباریان را به خطر می انداخت، بسیاری از درباریان با او و اقداماتش مخالف بودند، این افراد تعدادی از نزدیکان شاه از جمله مهد علیا مادر شاه، اعتمادالدوله و میرزا آقاخان نوری بودند. بنابراین برای برکناری او دست به توطئه زدند و برای او دسیسه چینی کردند و تهمت زدند که امیرکبیر داعیه سلطنت دارد. تحریک های مادر شاه و اطرافیان باعث ترس و وهم شاه شد، بنابراین ناصرالدین شاه در روز 19 محرم سال 1267 هجری قمری از مقام صدر اعظمی برکنار گشت و به کاشان تبعید گردید. چهار روز بعد، میرزا آقاخان نوری به مقام صدر اعظم منصوب شد.
مرگ امیر کبیر
زمانی که امیر کبیر به کاشان تبیعد شد، باز هم درباریان می ترسیدند ناصرالدین شاه او را ببخشد و امیر کبیر دوباره به قدرت برسد و در این صورت باز هم منافع آن ها در حکومت و دربار به خطر می افتد و این موضوع باعث نگرانی آن ها شده بود، از این رو تلاش های فراوانی کردند تا حکم قتل امیر کبیر را از ناصرالدین شاه گرفتند و سرانجام امیرکبیر در روز 20 دی 1230 در حمام فین کاشان با بریدن رگ دست هایش به قتل رسید. کالبد امیرکبیر را ابتدا در همان کاشان دفن کردند. به روایت میرزا محمد جعفر خان حقایق نگار خورموجی در کتاب مشهور حقایق الخبار ناصری روز بعد از قتل جسدش را در گورستان «پشت مشهد» کاشان به خاک سپردند. چند ماه بعد، به پایمردى همسرش عزت الدوله کالبد امیرکبیر را به کربلا حمل کردند و در اتاقى که درب آن به سوى صحن امام حسین باز مى شود به خاک سپردند.
