کلسترول بالا بیماری شایع پزشکی است، اما اغلب نتیجه انتخاب نوع ناسالم زندگی است، بنابراین قابل پیشگیری و درمان است. ما در این مطلب سعی داریم تا شما را از تمام جزئیات کلسترول بالا و خطرات آن آگاه کنیم.
کلسترول چیست؟
کلسترول یک نوع چربی است. یک ماده چربی مانند مومی شکل که کبد شما به طور طبیعی تولید می‌کند. این ماده برای فرم بخشیدن به غشای سلول؛ هورمون ها و ویتامین دی ضروری و حیاتی است.اما این نوع چربی به دو نوع خوب و بد تقسیم میشود.در ضمن کلسترول در آب حل نمی شود پس نمی تواند خودش به تنهایی در خون حرکت کند.
برای انتقال کلسترول؛ کبد شما لیپوپروتئین تولید می‌کند.لیپوپروتئین ها اجزایی هستند که از چربی و پروتئین ساخته شده اند.آن ها کلسترول و تری‌گلیسیرید را در جریان خون شما حمل می‌کنند.دو فرم بزرگ لیپوپروتئین، LDL لیپوپروتئین با چگالی کم و HDL لیپو پروتئین با چگالی بالاست.اگر خون شما حاوی LDL بالا باشد؛یعنی کلسترول بالایی دارید و وقتی درمان نشود؛ کلسترول بالا می‌تواند به مشکلات زیادی منجر شود،مثل حمله قلبی یا سکته.کلسترول بالا عموماً علائمی ندارد؛به این دلیل باید سطح کلسترول خود را به طور منظم چک کنیم.
کلسترول بد یا LDL
LDL اغلب به عنوان کلسترول بد شناخته می شود و کلسترول را به رگ‌های شما منتقل می‌کند.اگر سطح LDL خون شما بالا باشد،دیواره‌های رگ شما را محکم تر می کند. این اتفاق پلاک کلسترول نیز نامیده میشود.این پلاک می‌تواند رگ های شما را نازک تر کند؛ جریان خون شما را محدودتر کند و ریسک ایجاد لخته‌های خونی را بالا ببرد.اگر یک لخته خونی رگ های قلبی یا مغزی را مسدود کند؛می‌تواند سبب ایجاد حمله قلبی و سکته شود.طبق مرکز کنترل و جلوگیری بیماری ها بیشتر از یک سوم بزرگسالان آمریکایی سطح کلسترول LDL خون بالایی دارند.
کلسترول خوب یا HDL
لیپوپروتئین با چگالی بالا گاهی اوقات کلسترول خوب است و کمک به بازگرداندن کلسترول LDL به کبد شما می کند تا از بدن خارج شود.این به جلوگیری از ایجاد پلاک کلسترول در رگ های شما کمک می‌کند.وقتی شما سطح کلسترول HDL مناسبی داشته باشید؛ریسک لخته خون بیماری قلبی و سکته در شما پایین می‌آید.
تری گلیسیرید نوع متفاوتی از لیپید
تری گلیسیریدها نوع دیگری از لیپید هستند.آن ها با کلسترول متفاوت اند،در حالی که بدن شما از کلسترول برای ساخت سلول‌ها یا هورمون ها استفاده می‌کند.هم چنین از تری گلیسیرید به عنوان منبع انرژی استفاده می شود.وقتی کالری بالایی نسبت به ظرفیت بدن خود می خورید، این کالری ها به تری گلیسیرید تبدیل می شوند.
تری گلیسیریدها در سلول‌های چربی شما ذخیره می شوند.هم چنین از لیپوپروتئین ها برای به گردش در آوردن تری گلیسیرید ها در جریان خون شما استفاده می شود. اگر شما به طور منظم کالری بیشتری نسبت به آن چه بدن تان نیاز دارد؛مصرف کنید تری گلیسیرید شما بالا می رود و این ریسک مشکلات شما را زیاد می‌کند؛مثل بیماری‌های قلبی و سکته. پزشک شما می تواند از تست خون برای اندازه گیری سطح تری گلیسیرید شما یا کلسترول تان استفاده کند.
چک کردن سطح کلسترول:
اگر شما در سن ۲۰ سالگی یا بالاتر هستید؛جامعه سلامت پیشنهاد کرده است که کلسترول خود را حداقل ۴ تا ۶ سال یک بار چک کنید.اگر سابقه کلسترول بالا یا دیگر فاکتورهای ریسکی مثل بیماری قلبی عروقی را دارید؛پس باید بیشتر مواقع کلسترول خود را چک کنید.پزشک شما از لیپید برای اندازه گیری کلسترول کلی تان استفاده می کند. همین طور برای کلسترول HDL,LDL و تری گلیسیرید نیز همین کار را انجام می‌دهد
کلسترول کلی شما مقدار کلسترول کامل در خون شماست که شامل LDL و HDL می شود.اگر سطح کلسترول کلی یا LDL شما خیلی زیاد باشد؛پزشک تان احتمالاً آن را تشخیص می‌دهد.کلسترول بالا مخصوصاً زمانی خطرناک است که سطح LDL شما زیاد و HDL شما بیش از حد پایین باشد.
نکته :
به چربی اشباع شده و مقدار چربی ترانس موجود درغذاها دقت کنید،همانند قند هرچه کمتر از این مواد استفاده کنید بهتر است.نباید بیشتر از ۱۰ درصد کالری روزانه شما از چربی‌های اشباع شده یا قند باشد.
در مورد خوردن کلسترول به اندازه کافی نگران نباشید،بدن شما چه از آن مصرف کنید و چه نکنید به اندازه کافی از آن می سازد.چربی‌های اشباع شده بیشتری بخورید.سعی کنید کره را با روغن زیتون خالص در غذاها مصرف کنید.گوشت و اسنک زیاد بخورید و به جای سیب زمینی سرخ کرده یا غذاهای آماده از تخم یا دانه های مقوی استفاده کنید.
راهنمایی برای داشتن سطح نرمال کلسترول:
بدن شما به کلسترول احتیاج دارد تا عملکرد مناسبی داشته باشد؛مثل LDL.اما اگر LDL شما خیلی بالا باشد؛می تواند ریسک مشکلات جدی را بالا ببرد.در سال ۲۰۱۳ متخصصین قلب و سازمان بهداشت راهنمایی هایی برای درمان کلسترول بالا فراهم کردند.قبل این تغییر پزشکان کلسترول را بر اساس شماره سطح کلسترول مدیریت می کردند.
پزشک شما کلسترول کلی تان را اندازه گیری خواهد کرد(LDL،HDL) سپس تشخیص خواهد داد که باید یک داروی پایین آورنده کلسترول تجویز کند یا تعداد کلسترول شما را با مقدار مناسب مقایسه کند. تحت این راهنمایی‌ها،بر طبق کلسترول خون شما توصیه شده فاکتورهای ریسکی دیگر را برای بیماری قلبی در نظر بگیریم.این فاکتورهای ریسکی شامل دیابت؛ بیماری قلبی مثل حمله قلبی و سکته می شوند.
پس سطح نرمال کلسترول به فاکتورهای ریسکی بستگی دارد که شما در معرض آن هستید. این راهنمایی‌ها پیشنهاد می کنند که اگر شما فاکتورهای ریسکی برای بیماری قلبی ندارید؛ پزشک تان باید درمان را در صورتی که LDL بالای ۱۸۹ داشته باشید،شروع کند.
برای فهمیدن نکات مربوط به کلسترول با پزشک خود صحبت کنید.جدول سطح کلسترول با تغییراتی که در مورد کلسترول بالا عنوان شد؛ بهترین راه برای پزشکان بوده تا سطح کلسترول بزرگسالان را مدیریت کنند.به هر حال برای کودکان متوسط و بزرگسال موسسه خون ریه و قلب سطح کلسترول را به صورت زیر طبقه بندی کرده است.
علائم کلسترول بالا:
در بسیاری از موارد کلسترول بالا یک خطر خاموش است و اساساً سبب ایجاد علائم نمی شود. بسیاری از افراد حتی متوجه نمی شوند که کلسترول بالایی دارند تا زمانی که به مشکلات جدی مبتلا شوند،مثل حمله قلبی یا سکته. به این دلیل اندازه گیری کلسترول بسیار مهم است. اگر شما ۲۰ ساله یا بیشتر هستید از پزشک خود بخواهید که روتین کلسترول روزانه تان را به شما اطلاع دهد .
دلایل کلسترول بالا:
خوردن غذاهایی که سرشار از کلسترول؛چربی اشباع شده و ترانس هستند،ریسک کلسترول بالا را افزایش می دهد.دیگر فاکتورهای روش زندگی می‌تواند هم چنین منجر به کلسترول بالا شود؛ این فاکتورها شامل سیگار کشیدن یا عدم تحرک نیز می‌باشند. ژنتیک شما نیز می تواند روی احتمال ایجاد کلسترول بالا تاثیر بگذارد.ژن ها از پدر و مادر به کودکان منتقل می‌شوند. ژن های اصلی به بدن شما می‌آموزند که چگونه کلسترول یا چربی را هضم کنند.
اگر پدر و مادر شما کلسترول بالا داشته باشند،شما نیز ریسک بالاتری برای ابتلا به آن خواهید داشت.در موارد کمیاب؛کلسترول بالا به دلیل کلسترول خانوادگی ایجاد میشود.این اختلال ژنتیکی از بدن شما برای حذف کردن LDL جلوگیری می کند.بر طبق موسسه تحقیقات ژنوم انسانی بیشتر بزرگسالان با این شرایط سطح کلسترول بالای ۳۰۰ میلی گرم و سطح LDL بالای ۲۰۰ میلی گرم دارند، دیگر شرایط مثل دیابت و کم کاری تیروئید ریسک ابتلا به کلسترول زیاد و دیگر مشکلات را بالا می‌برند.
فاکتورهای ریسکی برای کلسترول بالا:
شما در موارد زیر به احتمال بیشتری به کلسترول بالا مبتلا می‌شوید:
-
- چاق باشید.
- رژیم غذایی ناسالم داشته باشید.
- به طور منظم ورزش نکنید.
- تنباکو بکشید.
- سابقه خانوادگی کلسترول بالا داشته باشید.
- دیابت داشته باشید.
- مشکلات کلیوی و کم کاری تیروئید داشته باشید.
اما همچنین افراد در همه سنین، جنسیت ها و اقوام می‌توانند کلسترول بالا داشته باشند و این ها تنها مواری بعضا مشترک بین بیماران در گذشته بوده است.
مشکلات کلسترول بالا: اگر کلسترول بالا درمان نشود،می‌تواند سبب ایجاد پلاک در رگ‌های شما بشود.در طول زمان این پلاک رگ های شما را باریک می کند و این شرایط تصلب شریان نامیده میشود. تصلب شریان یک مشکل جدی است و جریان خون رگ های شما را کاهش می دهد. هم چنین ریسک لخته های خونی خطرناک را زیاد می‌کند.
تصلب شریان به مشکلات تهدید کننده ای می‌انجامد مثل سکته؛ حمله قلبی، درد قفسه سینه، فشار خون بالا؛ بیماری عروق محیطی و بیماری کلیوی حاد. کلسترول بالا به عدم تعادل صفرا نیز می‌انجامد و ریسک سنگ صفرا را زیاد می‌کند.
چگونه کلسترول بالا را تشخیص دهیم:
برای اندازه گیری سطح کلسترول پزشک شما از تست خون ساده استفاده می‌کند که یک لیپید است.او از لیپید استفاده می‌کند تا سطح کلی کلسترول خون شما,LDL;HDL و تری گلیسیرید را اندازه بگیرد. برای انجام این تست پزشک شما یا دیگر متخصصان نمونه خون شما را می گیرند،سپس این نمونه را برای بررسی به آزمایشگاه می‌فرستند.وقتی نتیجه تست شما به دست آمد،به شما می‌گویند که کلسترول و تری گلیسیرید شما بالاست یا خیر.
چگونه کلسترول را پایین بیاوریم؟
اگر کلسترول بالایی دارید، پزشک شما تغییراتی در روش زندگی تان پیشنهاد می‌کند تا آن را پایین بیاورید.برای مثال تغییراتی در رژیم غذایی،عادات ورزشی یا دیگر جنبه‌های روتین روزانه تان.اگر سیگار می‌کشید،شما را متقاعد می‌کند که آن را ترک کنید.پزشک شما داروهایی را تجویز می‌کند تا سطح کلسترول تان را پایین بیاورید.
در بعضی موارد باید به یک متخصص مراجعه کنید تا مراقبت بیشتری انجام شود.
کاهش کلسترول با رژیم غذایی خاص:
برای کمک به کاهش کلسترول یا رسیدن به سطح کلسترول مناسب،پزشک شما تغییراتی در رژیم غذایی تان پیشنهاد می‌کند.برای مثال می توانیم میزان غذاهایی که کلسترول بالا یا چربی اشباع شده و ترانس دارند،را کاهش دهیم.
- منابع پروتئین مثل مرغ؛ ماهی و سبزیجات را مصرف کنیم.
- از غذاهای پخته شده؛ جوشانده شده،بخار پز یا کباب شده بیشتر از غذاهای سرخ کردنی استفاده کنید.
- از فست‌فود خودداری کنید.
- غذاهایی که کلسترول بالا،چربی اشباع شده و ترانس دارند شامل گوشت قرمز؛گوشت حیوانات، تخم مرغ و محصولات لبنیاتی با چربی بالا،غذاهای آماده یاکره،روغن پالم و روغن نارگیل؛غذاهای سرخ کردنی مثل سیب زمینی سرخ کرده، پیاز و مرغ سوخاری و محصولات پخته شده مثل کلوچه یا شیرینی جات رامصرف نکنیم.
- خوردن ماهی و دیگر غذاهایی که شامل اسید چرب امگا ۳ هستند،احتمالا به کاهش سطح LDL شما کمک می کنند.
مثلاً ماهی سالمون؛ماهی خال خالی و شاه ماهی منابع غنی امگا ۳ هستند.گردو؛ بادام،دانه کتان و آووکادو نیز شامل امگا ۳ می باشند.
از چه غذاهایی با کلسترول بالا خودداری کنیم؟
کلسترول لبنیات در محصولات حیوانی مثل گوشت، تخم مرغ و لبنیات یافت می‌شوند.برای کمک به درمان کلسترول بالا پزشک احتمالاً شما را تشویق می‌کند که مصرف غذاهای با کلسترول بالا را محدود کنید.
مثلاً محصولات زیر شامل کلسترول بالا هستند:
گوشت قرمز پرچرب؛ گوشت کبد یا دیگر اعضا، تخم مرغ به خصوص زرده آن،محصولات لبنیاتی با چربی بالا مثل پنیر پرچرب؛ شیر، بستنی و کره.
وابسته به پیشنهادات پزشک شما،احتمالاً قادر خواهید بود این غذاها را در حد متعادل مصرف کنید.
داروهای کلسترول:
در بعضی موارد پزشک شما داروهایی تجویز می‌کند تا کمک کند سطح کلسترول تان پایین بیاید. استاتین ها عموماً داروهای تجویز شده ای برای درمان کلسترول بالا هستند.آن ها کبد شما را از تولید کلسترول زیاد منع می کنند.
پزشک شما داروهای دیگری را نیز برای کلسترول بالا تجویز می‌کند؛مثل نیازسین؛صمغ اسید صفرا یا از بین برنده ها مثل کولسوالام،کلسیتپل یا کلستیرامین.
کلسترول مهارکننده هایی مثل ازتیمیب را جذب می کند.بعضی محصولات شامل ترکیبی از مواد مخدر هستند که کمک می کند جذب کلسترول بدن شما از غذاها یا کلسترول تولیدی از کبدتان کاهش یابد.مثلا می‌تواند ترکیبی از تیمیب و سیم واستاتین باشد.
چگونه به طور طبیعی کلسترول خود را کاهش دهیم؟
در بعضی موارد احتمالاً بتوانید کلسترول را بدون مصرف دارو کاهش دهید؛مثلا می توانید مواد مغذی بخورید،ورزش منظم داشته باشید و از سیگار کشیدن خودداری کنید.بعضی افراد ادعا می‌کنند که مکمل‌های تغذیه‌ای یا گیاهی به کاهش کلسترول آن ها کمک می‌کند.
برای مثال بعضی از آن ها شامل سیر؛ زالزالک و جو دو سر و عسل و دارچین عسل و دارچین … می باشد.
به هر حال بعضی از شواهد و ادعاها متفاوت هستند.سازمان غذا و دارو خاصیت درمانی این محصولات را برای کلسترول بالا اثبات نکرده است؛ و تحقیقات بیشتری برای کمک به درمان این شرایط نیاز است.
همیشه قبل از مصرف هر مکمل غذایی یا گیاهی با پزشک خود صحبت کنید،چون نباید با دیگر داروهایی که مصرف می کنید تداخل داشته باشد.
چطور از کلسترول بالا جلوگیری کنیم؟
فاکتورهای ریسکی ژنتیکی برای کلسترول بالا نمی تواند کنترل شود.در هر حال فاکتورهای روش زندگی تان باید مدیریت شود؛ برای کاهش ریسک ابتلا به کلسترول بالا رژیم غذایی با کلسترول پایین و چربی حیوانی کم با فیبر بالا داشته باشید.از مصرف زیاد الکل بپرهیزید.وزن متعادل خود را حفظ کنید.به طور منظم ورزش کنید و سیگار نکشید.
شما باید از توصیه‌های پزشک خود پیروی کنید؛اگر در ریسک بالای بیماری قلبی کرونری یا کلسترول بالا هستید پزشک به شما می گوید.در ابتدا باید سطح کلسترول خود را اندازه بگیرید
کلام آخر :
اگر کلسترول بالا درمان نشود می‌تواند مشکلات جدی را ایجاد کند.به هر حال درمان آن می‌تواند به مدیریت شرایط کمک کند و در بسیاری موارد از مشکلات دیگر جلوگیری کند. برای این که بدانید آیا کلسترول بالا دارید یا خیر از پزشک خود بخواهید سطح آن را اندازه بگیرد.اگر تشخیصش درست بود راه های درمانی را شروع کنید.برای کاهش ریسک مشکلات دیگر ناشی از کلسترول بالا روش زندگی سالم خود را تقویت کنید و توصیه‌های پزشک را عملی کنید.داشتن یک رژیم متعادل و ورزش منظم و روزانه و خودداری از سیگار و مواد مخدر به شما کمک می‌کند به سطح کلسترول مناسب دست یابید.
این کار هم چنین ریسک عوارض دیگر را کم خواهد کرد.
