گاهی مسائلی اتفاق می‌افتد که زوجین به دنبال ابطال عقد هستند. در این مطلب می‌خواهیم به موضوع ابطال عقد از سوی زوجین بپردازیم که رسیدگی به چنین دعاوی بر عهده وکیل امور خانواده و دادگاه‌های خانواده است. اما قبل از این‌که بحث ابطال را شروع کنیم بهتر است کمی در مورد عقد و نکاح صحبت کنیم.
همان‌طور که حتما می‌دانید دو نوع عقد زوجیت داریم: عقد دائم و عقد موقت.
زمانی که رابطه زناشویی بین زن و مرد به واسطه نکاح برای همیشه برقرار شود عقد دائم است و زمانی که این رابطه برای مدت معین باشد از آن به عنوان نکاح منقطع یا موقت نام برده می‌شود.
آن‌چه که به عنوان شرایط و موانع نکاح دائم در نظر گرفته می‌شود برای نکاح موقت نیز وجود دارد، به ویژه از لحاظ اولاد تفاوتی بین نکاح دائم و منقطع نیست و فرزند ناشی از این نکاح از کلیه حقوق فرزند ناشی از نکاح دائم برخوردار است.
ابطال ازدواج و نقش وکیل خانوادگی در آن
اما گاهی یکی از زوجین مدعی است ازدواج دائم یا موقتی که بین او و همسرش صورت گرفته به جهتی از جهات قانونی و یا شرعی باطل است، در این صورت این فرد می‌تواند با طرح دعوای بطلان ازدواج، درخواست ابطال نکاح کرده و ازدواج صورت گرفته را باطل اعلام کند.
به طور کلی وجود برخی از شرایط باعث ابطال ازدواج و ابطال عقد می‌شود مانند: نکاح دو هم‌جنس، ازدواج به صورت صوری و بدون قصد و … که در ادامه به شرایط ابطال و موارد ابطال اشاره خواهیم کرد. اما باز هم تاکید می‌کنیم با توجه به حساسیت در چنین مواردی حتما با وکیل خانواده متخصص مشورت نمایید. وکالت پرونده های زوجین توسط متخصص حقوقی آن با بهترین شرایط انجام می شود.
شرایط ابطال نکاح و وظیفه وکیل خانواده در آن
برای این‌که دعوای ابطال نکاح صورت گیرد باید شرایطی داشته باشد. شرایط ابطال عقد چه دائم چه موقت به سه دسته تقسیم می‌شود:
- عدم رعایت شرایط اساسی صحت عقد نکاح اعم از دائم و موقت
- وجود موانع قانونی پیش‌بینی شده در عقد نکاح
- وجود شرط مبطل ضمن عقد نکاح
وظایف و ویژگی های وکیل خانواده متخصص
وکیل خانواده شاید در مرحله اول وظیفه ای پیشگیرانه را بایستی ایفا نماید، مثلاً با توضیح کامل و تفهیم شروط ضمن عقد ازدواج، تعهدات، حقوق و تکالیف طرفین را برای آنان شفاف سازی نماید و از این طریق جلوی بروز اتفاقات ناخوشایند و اختلافات را در آینده بگیرد. در مرتبه بعدی وظیفه اصلاحی و ایجاد صلح و سازش را باید ایفا نماید و سعی کند امور را خارج از دادگستری حل و فصل نماید. نهایتاً هم باید در کلیه حقوق و تکالیف طرفین از جمله مهریه، نفقه، اجرت المثل، جهیزیه مرد و زن، هدایا، حضانت و مواردی از این قبیل مدافع حقوق موکلش باشد و مصلحت ایشان را در این زمینه رعایت نماید.
موارد دعوای ابطال نکاح
در زیر مواردی را ذکر کردیم که می‌توان به واسطه وجود یکی از آن‌ها ادعای ابطال عقد و نکاح را داد:
- نکاح با محارم
- نکاح با دو خواهر به صورت همزمان
- نکاح با خواهرزاده یا برادر‌زاده زوجه (در صورت تنفیذ زوجه باطل نیست.)
- نکاح با زنی شوهردار یا با زنی که در عده است با علم به عده و حرمت نکاح
- نکاح با زنی که به واسطه لعان تفریق با وی حاصل شده است. (به این معنی که زوج سه بار سوگند یاد کند که همسر وی مرتکب زنا شده است و زوجه سه بار با واسطه سوگند گفته وی را رد کند.)
- نکاح در حال احرام
- نکاح با مادر، خواهر یا دختر پسری که با وی عمل لواط انجام شده است.
- نکاح با زنی که سابقا با دختر یا مادر وی نزدیکی به شبهه انجام شده است.
- نکاح با همسر سابق که سه دفعه با واسطه طلاق رجعی مطلقه شده باشد مگر با دخالت محلل.
- نکاح با همسر سابق که با نه طلاق که شش عدد آن رجعی باشد مطلقه شده باشد.
- نکاح زن مسلمان با غیر مسلمان
- نکاح معلق
- نکاح با زن مجبور در صورتی که عقد به وسیله وی بعدا تنفیذ نشود.
- نکاح معلقی که مدت و مهر آن تعیین نشده باشد.
- نکاح با شخص نامعلوم
- نکاح با دختر باکره بدون اذن ولی یا دادگاه خانواده به شرط عدم تنفیذ ولی یا در صورتی که نکاح توسط دادگاه به مصلحت زوجه تشخیص داد نشود
برای دعاوی مربوط به ابطال عقد چه مدارکی نیاز است؟
- مدارک شناسایی اعم از شناسنامه و کارت ملی
- کپی مصدق عقدنامه
- استشهادیه
- شهادت شهود عندالاقتضاء
- مدرک مورد نیاز دیگر از استعلام سوابق زوج
دادگاه ذی صلاح خانواده برای رسیدگی به دعاوی ابطال نکاح
همان‌طور که گفتیم ابطال ازدواج یا به عبارتی ادعای باطل بودن عقد ازدواج صورت گرفته یکی از دعاوی است که قابل طرح و رسیدگی در دادگاه خانواده است و به همین جهت برای رسیدگی به چنین دعاوی باید سراغ وکیل خانواده مجرب مراجعه کرد. طرح دعوای ابطال نکاح نیز مانند همه دعاوی مستلزم تشریفات معینی است که با تقدیم دادخواست توسط وکیل خانواده آغاز می‌شود.
به سبب پیچیدگی‌هایی که ممکن است در مسیر ابطال عقد و نکاح به وجود آید بهتر است حتما با وکیل امور خانواده که در این زمینه تخصص و مهارت دارد و نمونه‌های مشابهی از دعاوی مربوط به ابطال ازدواج را انجام داده است، مشورت کرد.
