hgb در آزمایش خون مخفف عبارت انگلیسی “hemoglobin” می باشد. یکی از روتین های هر آزمایش خونی تست هموگلوبین موجود در خون است. هموگلوبین یکی از اصلی ترین بخش های گلبول های قرمز خون محسوب می شود. تست هموگلوبین خون معمولا زمانی تجویز می شود که فرد علائمی مانند خستگی مزمن، سرگیجه و ضعف داشته باشد. در این صورت فرد مشکوک به آنمی بوده و برای بررسی میزان هموگلوبین موجود در خون باید تست دهد. در این مطلب خواهیم گفت که hgb در آزمایش خون چیست و بالا و پایین بودن آن به چه معناست؟
فهرست مطالب
مطالب پیشنهادی: نکات قبل از آزمایش خون
آزمایش hgb یا تست هموگلوبین چیست؟
تست هموگلوبین میزان هموگلوبین موجود در خون شما را بررسی می کند. هموگلوبین در واقع نوعی پروتئین است که ساختار اصلی گلبول های قرمز خون، اریتروسیت ها، را تشکیل می دهد. بخشی از هموگلوبین را آهن تشکیل داده و همین آهن است که کمک می کند اکسیژن به هموگلوبین موجود در گلوبول های قرمز بچسبد. بنابراین این هموگلوبین موجود در گلبول های قرمز است که مانند یک حمل کننده اکسیژن را از شش ها دریافت کرده و به تمام ارگان ها و عضلات بدن می رساند.
میزان هموگلوبین موجود در بدن شما، یا بهتر بگویم میزان هموگلوبین موجود در گلوبول های قرمز خون شما، نشان می دهد که بدن شما تا چه اندازه گلبول قرمز سالم دارد. تعیین میزان هموگلوبین به پزشکان کمک می کند بیماری های مربوط به خون و سایر بیماری های زمینه ای که نشانه های خونی دارند را تشخیص بدهند. البته بیشتر اوقات تست هموگلوبین برای تشخیص آنمی (کم خونی) تجویز می شود. آنمی بیماری است که در آن بدن فرد به اندازه کافی هموگلوبین سالم یا گلبول های قرمز سالم ندارد.
مطالب پیشنهادی: rdw در آزمایش خون چیست؟
چرا تست هموگلوبین انجام می شود؟
پزشک شما ممکن است به عنوان بخشی از روتین های درمانی شما تست هموگلوبین بخواهد. لازم به ذکر است که تست هموگلوبین بخشی از یک آزمایش کامل به نام CBC است که تعداد تمام سلول های موجود در خون؛ از جمله گلبول های قرمز، گلبول های سفید و پلاکت ها را می سنجد. اطلاعات به دست آمده از نتیجه این آزمایش کمک می کند که سلامتی شما ارزیابی شده و بیماری های احتمالی تشخیص داده شوند.
البته پزشک در صورت بروز علائمی که نشان دهنده پایین بودن هموگلوبین باشند هم تست هموگلوبین می خواهد. در این صورت مشخص می شود که علت نشانه های فیزیکی شما چیست.
هموگلوبین پایین در آزمایش خون نشانه چیست؟
پایین بودن میزان هموگلوبین یا کم بودن تعداد گلبول های قرمز، RBC، موجب می شود عضلات و سیستم بدن به اندازه کافی اکسیژن نداشته باشند تا انرژی تولید کنند و بدن را سالم نگه دارند.
نشانه های پایین بودن هموگلوبین شامل موارد زیر می شود:
مطالب پیشنهادی: sgot در آزمایش خون چیست؟
دلیل بالا بودن هموگلوبین در خون چیست؟
بالا بودن میزان هموگلوبین و زیاد بودن تعداد گلبول های قرمز هم موجب می شود خون غلیظ و لخته دار شود. خون غلیظ شده به خوبی جریان پیدا نمی کند و در این صورت هم بافت ها و سیستم بدن با کمبود اکسیژن مواجه می شوند.
نشانه های بالا بودن هموگلوبین شامل موارد زیر می شود:
- سردرد
- تاری دید و دو بینی
- سرگیجه
- خارش
- لخته خون
در نهایت پزشک شما تصمیم می گیرد که چه درمانی را در پیش بگیرید تا تعداد گلبول های قرمز خون شما کنترل شود.
برای آزمایش hgb باید ناشتا باشیم؟
تست هموگلوبین نیازی به آمادگی ندارد. در کل فقط چند دقیقه طول می کشد. می توانید این تست را در مطب پزشک، بیمارستان و یا حتی آزمایشگاه ها بدهید.
البته گاهی در کنار تست هموگلوبین سایر آزمایش های خونی هم تجویز می شوند. ممکن است برای آن آزمایش ها، نیاز باشد که ناشتا باشید. پس به توصیه های پزشک توجه کرده و اقدامات لازم را انجام دهید.
مطالب پیشنهادی: rbc در آزمایش خون
تست هموگلوبین چطور انجام می شود؟
متخصص خون گیری مقداری از خون شما را به عنوان نمونه از بازو یا پشت دست می گیرد. البته گاهی هم ممکن است از سرانگشت شما خون گرفته شود. تست خونی از نوزادان و کودکان از پاشنه پا گرفته می شود.
در مرحله اول محل خون گیری را پنبه و الکل ضد عفونی می شود. پس از این باند پلاستیکی بالای محل خون گیری بسته می شود تا جریان خون آهسته تر شده و رگ هم راحت تر دیده شود. در مرحله بعد، متخصص، سوزن ریزی را وارد رگ می کند. ممکن است در این مرحله دردی در حد نیش پشه حس کنید. خون درون رگ ها از سوزن رد شده و وارد سرنگ می شود تا به عنوان نمونه به آزمایشگاه فرستاده شود.
نکته : آزمایش های خونی معمولا خطر چندانی ندارند. فقط ممکن است در زمان خون گیری کمی درد داشته باشید. محل خون گیری هم ممکن است کمی ورم کند و کبود شود. این علائم معمولا چند روز بعد از بین می روند.
چه میزانی از هموگلوبین نرمال است؟
تست هموگلوبین می تواند نشان دهد که هموگلوبین موجود در خون شما کم است (آنمی) یا زیاد! در عین حال مشخص می شود که شرایط شما تا چه اندازه وخیم و جدی است. علاوه بر این علت نشانه های شما هم مشخص خواهد شد.
پزشک ما نتیجه تست هموگلوبین را در کنار نتایج سایر آزمایش های خونی بررسی می کند تا به تشخیصی قطعی و درست برسد.
میزان نرمال هموگلوبین در خون بزرگسالان از 12 گرم در هر دسی لیتر شروع شده و نهایتا به 17.4 گرم در هر دسی لیتر می رسد. البته این میزان به سن، نژاد و جنسیت شما هم بستگی دارد.
فاکتورهای مربوط به لایف استایل و محیط زندگی هم می توانند بر غیر طبیعی شدن میزان هموگلوبین موجود در خون تاثیر داشته باشند. این فاکتورها شامل موراد زیر می شود:
- ارتفاع محل زندگی
- رژیم غذایی
- فعالیت های بدنی ورزش
- درمان هایی که دریافت می کنید.
مطالب پیشنهادی: آزمایش کراتین خون چیست؟
تفسیر میزان هموگلوبین در آزمایش خون
- پایین بودن hgb :
اگر میزان هموگلوبین موجود در خون شما کم باشد، به عبارتی اگر مبتلا به آنمی باشید، به این معنا است که بدن شما به اندازه کافی گلبول های قرمز تولید نمی کند. پایین بودن میزان هموگلوبین همچنان می تواند به این معنی باشد که گلبول های قرمز خون شما زودتر از آنچه باید از بین می روند. این نوع از آنمی با نام همولیتیک آنمی شناخته می شود. خون ریزی مزمن و طولانی مدت هم ممکن است منجر به پایین آمدن میزان هموگلوبین خون شود. این مشکل یکی از شایع ترین علت های ابتلا به آنمی است.
پایین بودن میزان هموگلوبین نشانه ای از مشکلات زیر است:
- کمبود آهن موجود در خون
- کمبود مواد معدنی مانند ویتامین B12 و فولیک اسید
- سرطان هایی که خون و مغز استخوان را تحت تاثیر قرار می دهند.
- تالاسمی
- بیماری های کلیوی
- بیماری های کبدی
- بیماری های خود ایمنی
- بیماری سلول داسی شکل
- خون ریزی ناشی از عمل های جراحی، آسیب دیدگی و جراحت، قائدگی یا خون ریزی های پنهان دستگاه گوارش
- بالا بودن hgb :
برخی بیماری ها موجب می شوند میزان گلبول های قرمز موجود در خون و در نتیجه میزان هموگلوبین خون شما افزایش پیدا کند. اگر بدن تان کم آب شده باشد، میزان هموگلوبین موجود در خون زیاد شده و خون تان هم غلیظ می شود.
بالا بودن میزان هموگلوبین خون می تواند نشانه ای از بیماری های زیر باشد:
- پلی سیتمی ورا
- نقص مادرزادی قلبی
- انواعی خاصی از بیماری های کلیوی مانند سرطان کلیه
- بیماری مزمن انسدادی ریه (COPD) و فیبروز ریوی
اگر در نتیجه آزمایشات شما مشکلی باشد پزشک در این مورد با شما صحبت خواهد کرد. بسته به نتایج دریافت شده ممکن است آزمایشات تخصصی تر هم درخواست شود. درمان هم بستگی به علت هایی خواهد داشت که موجب بروز علائم در شما شده است. ممکن است در طول درمان بارها تست هموگلوبین بدهید تا وضعیت سلامتی تان در نتیجه درمان مشخص شود.
مطالب پیشنهادی: آزمایش CRP نشانه چیست؟
تفاوت بین تست هموگلوبین hgb و تست هموگلوبین a1c چیست؟
تست هموگلوبین برای بررسی آنمی تجویز می شود. این در حالی است که تست هموگلوبین a1c برای بررسی دیابت و میزان گلوکوز موجود در خون درخواست می شود. لازم به ذکر است که گلوکوز موجود در خون به هموگلوبین می چسبد. تست هموگلوبین a1c، میزان گلوکوز چسبیده به هموگلوبین های گلبول های قرمز را در طول زمان می سنجد. هر چه این میزان بالاتر رود، میزان گلوکوز موجود در خون هم بیشتر شده است.
کلام آخر
تست هموگلوبین یکی از ساده ترین آزمایشات خونی بوده که اطلاعات ارزشمندی از بدن در اختیارمان می گذارد. البته باید اشاره کرد که این تست تنها یک تکه از پازل برای درک بهتر چگونگی عملکرد گلبول های خونی و تاثیرشان در سلامتی بدن ماست. اگر میزان هموگلوبین موجود در خون شما بالاتر یا پایین تر از حد نرمال بوده و شما را نگران کرده است حتما با پزشک خود مشورت کنید.
