می دانید که غسل کردن آداب و شرایط بخصوصی دارد و آب باید به همه نقاط بدن برسد، اما اسلام برای هر احکامی برخی استثناعات را درنظر گرفته است تا افراد در شرایط ضروری به آنها اکتفا کنند و ضرر و زیانی به آنها وارد نشود. غسل جبیره یکی از این احکام است. برای اینکه بدانید غسل جبیره چگونه است یا چگونه انجام می شود، در این مطلب همراه ما باشید.
غسل جبیره چگونه گرفته میشود
در اصطلاحات فقهی به هرآنچه که بر محل غسل، مانند پارچه، چسب، نوار، لاک، ناخن، مژه، پماد، نوار، پنبه، که بر روی شکستگی، زخم، سوختگی و یا جراحتی وجود دارد و مانع از رسیدن آب به پوست می شود، جبیره گفته می شود و چنانچه غسل بر کسی واجب باشد، اما مانعی بر یکی از اعضای بدن یا صورت او وجود داشته باشد، موظف به انجام غسل جبیره است.
جبیره از ریشه جبر به معنی دستبند به جیزی مانند پارچه، پانسمان، چسب زخم، گچ یا …. گفته می شود که روی محل زخم قرار می گیرد و شامل وضوی جبیره، غسل جبیره و تیمم جبیره می شود.
چجوری غسل جبیره کنیم
در صورت شستن از روی جبیره، بایستی فرد ترتیب بین اجزای غسل از بالا به پایین را رعایت کند.
غسل جبیره مانند وضوی جبیره ای می باشد و با وجود اینکه غسل به دو شکل ترتیبی و ارتماسی انجام می شود، بهتر است غسل جبیره را به شکل ترتیبی انجام دهید.
اگر هنگام نماز باشد و شخص به دلیل داشتن زخم یا مانع ناچار به انجام غسل جبیره باشد، اگر بداند تا آخر وقت، وضعیت او تغییر نمی کند، می تواند اول وقت نمازش را با غسل و وضوی جبیره ای بخواند، اما اگر امید دارد که تا آخر وقت عذرش برطرف می شود، بهتر است صبر کند.
در ادامه نحوه انجام غسل جبیره و همه احکام مربوط به آنرا توضیح می دهیم:
- نیت غسل جبیره
ابتدا نیت می کنید که غسل جبیره به جا می آورید. (غسل جبیره ای می کنم قربتا الی الله)
- شستن سر و گردن
ابتدا سر و گردن و بخش هایی از بدن که باز است را مثل همیشه غسل دهید و آب را به همه قسمت های محل غسل برسانید، سپس باقیمانده بدن، که جبیره بر روی آن نیست را بشویید.
- کشیدن دستِ تَر بر روی جبیره
حالا با دست تر بر روی جبیره (پانسمان، گچ، یا مانعی که بر روی زخم وجود دارد)، بکشید.
- قرار دادن پارچه
اگر احساس می کنید جبیره کثیف یا نجس است، پارچه ای تمیز روی جبیره قرار داده (به شکلی که جزئی از جبیره محسوب شود) و با دست تر روی آن بکشید.
- تیمم بنابر احتیاط
اگر مقدار جبیره از مقدار زخم یا مانع بیشتر باشد و برداشتن آن هم ممکن نباشد، بنا بر احتیاط تیمم هم واجب است.
غسل جبیره برای زخم
در غسل جبیره برای زخم، اگر جبیره در محل غسل باشد و آب برای زخم ضرری نداشته باشد، باید جبیره (پانسمان یا مانع) را برداشت و آب را پوست رساند. اما اگر بداشتن جبیره ممکن نباشد یا برای شخص ضرر داشته باشد، می تواند بر محل غسل مسح بکشد.
برای انجام غسل جبیره ای می توانید محل زخم را داخل نایلون پیچیده و غسل کنید، سپس نایلون را برداشته و اطراف زخم یا پانسمان و گچ را به نیت غسل بشویید.
احتیاط واجب بر آن است که روی جبیره را هم مسح بکشید، اما در صورت نجس بودن جبیره، پارچه تمیز روی آن قرار داده با دستِ تَر بر روی آن مسح کنید.
غسل جبیره چگونه است برای کاشت مژه
از آنجایی که کاشت مژه با استفاده از چسب و مواد مصنوعی انجام می شود و به پلک شخص می چسبد، مانع از رسیدن آب به محل غسل می شود.
با این وجود اگر شخصی کاشت مژه انجام داده و حالا می خواهد با غسل کردن برای نماز آماده شود، در حدامکان باید مانع را بردارد، اما اگر امکان برداشتن مژه وجود ندارد، باید غسل جبیره انجام دهد، به این شکل که روی مانع را با دست خیس مسح بکشد و اطراف آنرا بشوید.
حکم شرعی کاشتن مژه از نظر مراجع تقلید
غسل جبیره چگونه است برای کاشت ناخن
کاشت ناخن هم مانند کاشت مژه یک مانع برای رسیدن آب به اعضای غسل محسوب می شود و همه مراجع تقلید غسل با وجود کاشت ناخن را باطل اعلام کرده اند، از این رو اگر امکان برداشتن ناخن وجود داشته باشد، باید برداشته شود و اگر به هر دلیلی این امکان وجود ندارد، باید غسل جبیره انجام شود.
بعضی از مراجع تقلید معتقدند که برای کاشت ناخن، علاوه بر غسل جبیره، باید تیمم هم انجام شود.
حکم شرعی کاشت ناخن از نظر مراجع
غسل جبیره برای لاک
از آنجایی که یکی از شرایط صحیح بودن غسل، رسیدن آب به همه نقاط بدن است، وجود لاک غسل را باطل می کند و در صورت ضرورت فرد باید غسل جبیره انجام بدهد تا مانع را برطرف کند.
گرچه در مورد وضو، اگر فقط یک انگشت پا، بدون لاک باشد می توان وضو گرفت و مسح پا را از روی آن انگشت انجام داد، اما در مورد غسل این قضیه صدق نمی کند و آب باید به همه نقاط بدن برسد.
بنا بر نظر مراجع تقلید؛ آیت الله خامنه ای، آیت الله مکارم شیرازی، آیت الله وحید خراسانی و صافی گلپایگانی، کاشت ناخن یا وجود مانع برای غسل، باعث باطل شدن غسل است و باید برطرف شود. تنها در هنگام ضرورت می توان غسل جبیره انجام داد و در اولین فرصت باید مانع برداشته شود و غذای نمازهایی که به این ترتیب خوانده را نیز بجا بیاورد.
غسل جبیره برای کاشت ناخن به این صورت است:
- ابتدا نیت غسل جبیره کنید.
- غسل را مانند معمول انجام دهید.
- بر روی ناخن های کاشت شده، با دست تر مسح بکشید.
غسل جبیره برای خط چشم
اگر تاتو و خالکوبى مجرد رنگ باشد و یا در زیر پوست بوده و بر ظاهر پوست چیزى که مانع از رسیدن آب بر آن شود، وجود نداشته باشد، وضو و غسل و نماز صحیح است
مگر زمانیکه مانع مذکور روی پوست بوده و دارای جرم است به نحوی که مانع از رسیدن آب به پوست شود
- چنانچه خط چشم رنگ باشد و روی پوست جرم نداشته باشد، غسل فرد صحیح است، اما اگر مانع از رسیدن آب به پوست شود، باید برطرف شود و اگر برای زیبایی به صورت تتو انجام شده باشد و چند روز نباید به آن آب برسد، باید در صورت ضرورت غسل جبیره ای انجام داد. روی محل خط چشم مانع ایجاد کنید.
- بعد از نیت غسل جبیره ای، همه اعضای بدن را به ترتیب بشویید.
- سپس بر روی مانعی که بر روی چشم ایجاد کرده اید با دست تر مسح بکشید.
غسل جبیره برای هاشور ابرو
از آنجایی هاشور ابرو مانند رنگ بر پوست است و جرم نیست، غسل با آن صحیح است، اما اگر فردی به تازگی هاشور ابرو انجام داده و نباید به مدت چند روز به آن آب برساند، باید غسل خود را بصورت جبیره ای انجام دهد.
به این شکل که بر روی ابرو، پارچه یا نایلونی قرار دهد، بعد از نیت غسل جبیره، مانند معمول غسل کند و به همه بدن آب برساند، سپس بر روی پارچه مسح بکشد.
غسل جبیره به جای غسل جنابت
در غسل جبیره به جای غسل جنابت، در هر سمت بدن که مانع یا زخم وجود دارد و روی آن جبیره قرار داده اید، همان سمت را به شکل غسل جبیره انجام دهید. مثلا اگر در سمت راست بدنتان دچار و زخم و شکستگی هستید و حالا آن سمت را با گچ یا بند بسته اید، بعد از شستن سرو گردن و اعضای بدن بصورت معمول، روی جبیره با دست تر مسح بکشید و اگر جبیره پاک نیست، روی آن پارچه قرار دهید و روی پارچه را مسح بکشید.
حالا اگر رسیدن آب به پوستتان برای شما ضرر دارد، به جای غسل جنابت، تیمم بدل از غسل جنابت انجام دهید و بعد از رفع مانع غسل را به طور کامل به جا بیاورید.
حکم غسل جنابت جبیره خامنه ای نیز بر این موضوع صدق می کند.
احکام غسل جبیره ای
- حکم غسل جبیره مانند وضوی آن است. چنانچه محل غسل زخم باشد، باید تیمم و یا غسل جبیره انجام داد و اگر بخشی از بدن، دچار شکستگی باشد، بایستی غسل یا مسح جبیره انجام دهید. چنانچه امکان مسح وجود نداشته باشد، باید تیمم جبیره کنید.
- اگر اندازه جبیره بیشتر از مقدار زخم یا جراحت باشد، باید بر روی مقدار اضافی جبیره هم مسح کشید، اما اگر اندازه جبیره خیلی بیشتر از مقدار زخم یا جراحت باشد، باید مقدار زیادی جبیره را برداشته و محل را با آب بشویید.
- ممکن است جبیره تمیز نباشد و به دلیل نجاست جبیره، امکان مسح بر روی آن وجود نداشته باشد، در این شرایط باید پارچه ای تمیز بر روی جبیره قرار دهید (به نحوی که جزئی از جبیره محسوب شود) و با دست مرطوب بر روی آن مسح بکشید و یا اینکه اطراف جبیره را بشویید.
- در غسل جبیره ای، اگر روی قسمت آسیب دیده بسته باشد، باید روی آن مسح بکشد، اما اگر زخم یا جراحت باز است، باید اطراف آنرا شسته، پارچه ای تمیز روی آن قرار دهید و مسح بکشید.
- اگر قسمتی از بدن دچار شکستگی شده، شکستگی باز است و رسیدن آب به آن ضرر دارد، باید تیم بدل از غسل کند.
- اگر محل شکستگی بسته است و مسح روی جبیره ممکن است، باید غسل کنید و روی جبیره مسح بکشید.
- اگر محل شکستگی بسته است و مسح روی جبیره ممکن نیست، اگر جبیره خارج از اعضای تیمم است، تیمم کنید و اگر در اعضای تیمم می باشد، هم غسل (بدون مسح قسمت آسیب دیده) و هم تیمم کنید.
- اگر فردی بعد از انجام غسل جبیره متوجه شود که می توانسته به صورت معمول غسل خود را انجام دهد، نیاز به انجام دوباره غسل نیست.
-
اگر چند جبیره در صورت یا دست ها وجود داشته باشد، بایستی بین آنها را بشویید و اگر جبیره بر روی سر و یا روی پا باشد، بین آنها را مسح بکشید.
- اگر بتوان جبیره را باز کرد، اما رسیدن آب به زخم یا جراحت برای فرد ضرر داشته باشد، باید تنها با دست تر بر روی آن بکشد
در پاسخ به این سوال اختلاف نظراتی وجود دارد، اما در مسح جبیره در محل غسل، بایستی با مسح کامل بر روی تمام جبیره، رطوبت به همه جبیره برسد و بنا بر احتیاط واجب، فرد باید جمع بین این دو را انجام دهد.
