کیست های تخمدان، کیسه های پر از مایع در تخمدان هستند. این کیست ها رایج هستند و معمولاً طی دوران تخمک گذاری تشکیل می شوند. تخمک گذاری وقتی اتفاق می افتد که تخمدان، تخمک هایی را به صورت ماهانه رها می سازد. بسیاری از زنان با کیست های تخمدان هیچ گونه علائمی ندارند. این کیست ها معمولاً بی خطر هستند.
دسترسی سریع به مطالب
کیست تخمدان چیست؟
یک کیست، کیسه ای پر از مایع است. آن می تواند در نقاط مختلف بدن تشکیل شود. کیست های تخمدان درون یا روی تخمدان ها تشکیل می شوند.
انواع مختلف کیست های تخمدان چه هستند؟
رایج ترین انواع کیست های تخمدان(به نام کیست های عملکردی) در طی دوران قاعدگی تشکیل می شوند. آن ها معمولاً خوش خیم هستند(سرطانی نیستند).
دو نوع از رایج ترین کیست ها عبارتند از:
- کیست های فولیکولار. در یک دوره قاعدگی طبیعی، یک تخمدان یک تخمک را به صورت ماهانه رها می کند. آن تخمک درون یک کیسه ی کوچک به نام فولیکول رشد می کند. وقتی تخمک بالغ می شود، فولیکول باز می شود تا تخمک رها گردد. کیست های فولیکولار وقتی تشکیل می شوند که فولیکول به منظور رهاسازی تخمک باز نمی شود. این موجب می شود تا فولیکول بزرگتر شود و به یک کیست تبدیل شود. کیست های فولیکولار اغلب هیچ گونه علائمی ندارند و پس از یک تا سه ماه از بین می روند.
- کیست های جسم زرد یا کورپوس لوتئوم. وقتی فولیکول باز می شود و تخمک رها می شود، کیسه ی فولیکول خالی به توده ای از سلول ها به نام کورپوس لوتئوم کوچک می شود. کورپوس لوتئوم موجب می شود تا هورمون ها برای تخمک بعدی در دوره قاعدگی ماه بعد آماده شوند. کیست های کورپوس لوتئوم وقتی تشکیل می شوند که کیسه کوچک نشود. در عوض، کیسه خود را پس از رهاسازی تخمک ترمیم می کند و سپس مایع درون آن جمع می شود. بیشتر کیست های کورپوس لوتئوم پس از چند هفته از بین می روند اما ممکن است تا تقریباً 4 اینچ بزرگ شوند. آن ها همچنین موجب خونریزی یا چرخش تخمدان شده و درد ایجاد می کنند. برخی از داروها که برای تخمک گذاری استفاده می شوند موجب افزایش ریسک تشکیل این کیست ها خواهند شد.
انواع دیگر کیست های تخمدان خوش خیم که کمتر رایج هستند، عبارتند از:
- کیست های اندومتریوما توسط اندومتروز تشکیل می شوند. اندومتروز وقتی رخ می دهد که بافت داخلی رحم به خارج از آن رشد کند.
- کیست های درموئید از سلول های حاضر هنگام تولد نشئت می گیرند و معمولاً علائمی ندارند.
- کیست های سیست آدنوما پر از مایع آبکی هستند و گاهی اوقات خیلی بزرگ می شوند.
در برخی زنان، تخمدان ها چندین کیست کوچک را تشکیل می دهند. این شرایط را سندروم تخمدان پلی کیستیک(PCOS) می نامند. PCOS می تواند موجب مشکلاتی در تخمدان ها و بارداری شود.
کیست های بدخیم(سرطانی) نادر هستند. آن ها بیشتر در زنان مسن تر رایج می باشند. کیست های سرطانی همان سرطان تخمدان هستند. به همین دلیل، کیست های تخمدان باید توسط پزشک چک شوند. اکثر کیست های تخمدان سرطانی نیستند.
چه کسی به کیست های تخمدان مبتلا می شود؟
کیست های تخمدان در زنان با پریودهای منظم رایج هستند. در واقع، بیشتر زنان حداقل یک کیست فولیکولار یا کورپوس لوتئوم را در هر ماه می سازند. شما ممکن است از داشتن کیست مطلع نشوید مگر اینکه مشکلی وجود داشته باشد که موجب رشد کیست یا تشکیل چندین کیست شود. در حدود 8% از زنان یائسه کیست های بزرگی تشکیل می شوند که نیاز به درمان دارند.
کیست های تخمدان پس از دوران یائسگی کمتر رایج هستند. زنانی که پس از دوران یائسگی درای کیست های تخمدان هستند، بیشتر در خطر ابتلا به سرطان تخمدان قرار دارند.
در هر سنی، اگر فکر می کنید که کیست دارید به پزشک مراجعه کنید. همچنین اگر علائمی همچون نفخ، تکرر ادرار، فشار یا درد در ناحیه لگن یا خونریزی غیرطبیعی واژنی دارید، به پزشک خود مراجعه کنید. این ها می توانند علائم یک کیست یا مشکلات جدی دیگر شوند.
چه چیزی باعث کیست های تخمدان می شود؟
- مشکلات هورمونی. کیست های عملکردی معمولاً خودبخودی و بدون درمان از بین می روند. آن ها ممکن است در اثر مشکلات هورمونی یا داروهای استفاده شده برای تخمک گذاری ایجاد شوند.
- اندومتروز. زنان با اندومتروز مستعد تشکیل یک نوع کیست تخمدان به نام اندومتریوما هستند. بافت اندومتروز به تخمدان چسبندگی پیدا کرده و موجب رشد آن می شود. این کیست ها می توانند در هنگام سکس یا دوره قاعدگی دردناک باشند.
- بارداری. یک کیست تخمدان به طور طبیعی در اوایل دوران بارداری تشکیل می شود تا به بارداری تا زمان تشکیل جفت کمک کند. گاهی اوقات، کیست تا اواخر دوران بارداری روی تخمدان باقی می ماند و ممکن است نیاز به برداشتن آن وجود داشته باشد.
- عفونت های شدید لگنی. عفونت ها می توانند تا تخمدان ها و لوله های فالوپی گسترش یافته و موجب تشکیل کیست ها شوند.
علائم کیست های تخمدان چه هستند؟
بیشتر کیست های تخمدان کوچک هستند و علائمی ندارند.
اگر یک کیست علائمی را به وجود آورد، ممکن است شما فشار، نفخ، ورم یا درد در ناحیه پایین شکم در سمتی که کیست تشکیل شده است، احساس کنید. این درد ممکن است شدید یا آرام باشد و ممکن است بیاید و برود.
اگر یک کیست بترکد، موجب درد ناگهاین شدید می شود.
اگر کیست موجب چرخش یک تخمدان گردد، دردی همراه با حالت تهوع و استفراغ خواهید داشت.
علائم کمتر رایج عبارتند از:
- درد لگن
- درد ملایم در پایین کمر و باسن
- مشکلات در خالی کردن کامل مثانه یا روده
- درد در هنگام سکس
- افزایش غیرقابل توضیح وزن
- درد در هنگام دوران قائدگی
- خونریزی غیرطبیعی واژنی
- حساسیت به پستان
- تکرر ادرار
چگونه کیست های تخمدان پیدا می شوند؟
اگر شما علائمی ار کیست های تخمدان دارید، به پزشک خود مراجعه کنید. پزشک یک معاینه لگن را انجام می دهد تا ورم کیست در تخمدان شما را احساس کند.
اگر یک کیست پیدا شود، پزشک شما منتظر می ماند یا دستور آزمایش های بیشتر برای کمک به درمان را تجویز می کند. آزمایش ها عبارتند از:
- سونوگرافی. این آزمایش از امواج صوتی برای گرفتن تصاویری از بدن استفاده می کند. با سونوگرافی، پزشک شما می تواند ویژگی های کیست را مشاهده کند:
- شکل
- اندازه
- محل قرارگیری
- توده(این که آیا توده پر از مایع است، جامد است یا ترکیبی از آن دو می باشد)
- آزمایش بارداری. جلوگیری از بارداری
- آزمایش های سطح هورمون. برای مشاهده ی این که آیا مشکلات مرتبط به هورمون وجود دارد
- آزمایش خون. اگر دوران یائسگی را گذرانده اید، پزشک برای شما آزمایشی را می نویسد تا مقدار آنتی ژن سرطانی 125(CA-125) در خون را اندازه گیری کند. مقدار CA-125 در سرطان تخمدان بالاتر است. در زنان یائسه، بیماری های دیگر در کنار سرطان موجب سطوح بالاتری از CA-125 می شوند.
آیا کیست های تخمدان اضطراری و خطرناک هستند؟
بله، گاهی اوقات. اگر پزشک به شما بگوید که کیست تخمدان دارید و یکی از علائم زیر را احساس می کنید، به سرعت کمک پزشکی بگیرید:
- درد همراه با تب و استفراغ
- در ناگهانی و شدید در شکم
- غش، سرگیجه یا ضعف
- تنفس سریع و پی در پی
این علائم می توانند به معنای ترکیدن کیست باشند. گاهی اوقات، ترکیدن کیست های بزرگ موجب خونریزی شدید می شود.
آیا کیست تخمدان نیاز به جراحی دارد؟
شاید، موسسه ملی سلامت برآورد می کند که 5% تا 10% از زنان برای برداشتن کیست تخمدان مجبور به جراحی می شوند. تنها 13% تا 21% از این کیست ها سرطانی هستند.
کیست شما ممکن است به جراحی نیاز داشته باشد اگر یائسه شده باشید یا اگر کیست شما:
- پس از چندین سیکل قاعدگی از بین نرفته باشد
- بزرگ تر شود
- ظاهری غیرطبیعی در سونوگرافی داشته باشد
- موجب درد شود
اگر کیست شما نیازی به جراحی نداشته باشد، پزشک ممکن است:
- با شما در مورد مسکن صحبت کند. پزشک به شما داروی بیشتر توصیه می کند یا داروی قوی تری را برای کاهش درد تجویز می کند.
- کنترل باروری(جلوگیری از بارداری) هورمونی اگر اغلب کیست دارید. کنترل باروری هورمونی همانند قرص پیشگیری، حلقه واژنی، تزریق یا چسب موجب جلوگیری از تخمک گذاری می شوند. این شانس ابتلا به کیست های بیشتر را کاهش می دهد.
چه جراحی هایی برای برداشتن کیست های تخمدان استفاده می شوند؟
اگر کیست شما نیاز به جراحی دارد، پزشک یا تنها خود کیست یا کل تخمدان را برمی دارد.
جراحی به دو روش مختلف انجام می شود:
- لاپراسکوپی: در این جراحی، پزشک برش بسیار کوچکی بالا یا پایین ناف ایجاد می کند تا درون ناحیه لگن را ببیند و کیست را خارج کند. این روش اغلب برای کیست های کوچکتر که در سونوگرافی خوش خیم(غیرسرطانی) تشخیص داده شده اند، توصیه می شود.
- لاپاراتومی: پزشک ممکن است این روش جراحی را انتخاب کند اگر کیست بزرگ است و احتمالی سرطانی بودن وجود دارد. کیست سپس برای تشخیص سرطان آزمایش می شود. اگر این احتمال وجود دارد که سرطانی باشد، مراجعه به یک آنکولوژیست(سرطان شناس) بیماری های زنان بهترین روش است که بتواند کل تخمدان و بافت های پیرامون آن همانند رحم را خارج کند.
آیا کیست های تخمدان می توانند منجر به سرطان شوند؟
بله، برخی از کیست های تخمدان می توانند سرطانی شوند. اما بیشتر آن ها غیرسرطانی هستند.
خطر سرطان تخمدان با بالا رفتن سن، افزایش می یابد. زنانی که با کیست های تخمدان یائسه شده اند، در خطر بالاتری برای ابتلا به سرطان تخمدان هستند. با پزشک خود در رابطه با خطر سرطان تخمدان صحبت کنید. غربالگری برای سرطان تخمدان برای اکثر زنان توصیه نمی شود. این بدین دلیل است که خود آزمایش می تواند “نتیجه غلط” بدهد. یک نتیجه غلط یعنی وقتی نتیجه آزمایش نشان می دهد که زن مبتلا به سرطان تخمدان است اما در واقعیت این چنین نیست.
آیا ممکن است کیست های تخمدان مشکلاتی را برای بارداری ایجاد کنند؟
معمولاً نه. اکثر کیست های تخمدان بر شانس بارداری تاثیری ندارند. اگرچه گاهی اوقات، بیماری که منجر به کیست می شود ممکن است مشکلاتی را برای بارداری ایجاد کند. دو شرایطی که موجب کیست های تخمدان و تاثیر بر باروری می شوند، عبارتند از:
- اندومتروز، که وقتی رخ می دهد که بافت داخلی رحم به خارج از آن رشد کند. کیست های تشکیل شده به واسطه ی اندومتروز، اندومتریوما نامیده می شوند.
- سندروم تخمدان پلی کیستیک(PCOS)، یکی از دلایل اصلی ناباروری(مشکلات در باروری). زنانی با PCOS اغلب چندین کیست کوچک بر تخمدان های خود دارند.
چگونه کیست های تخمدان بر بارداری تاثیر می گذارند؟
کیست های تخمدان در دوران بارداری رایج هستند. عموماً، این کیست ها خوش خیم(غیرسرطانی) و بی خطر می باشند. کیست های تخمدانی که در دوران بارداری بزرگتر می شوند، ممکن است پاره شده یا بچرخند که این امر موجب ایجاد مشکلاتی در زایمان خواهد شد. پزشک شما هر کیست تخمدان ایجاد شده در طی بارداری را زیر نظر خواهد داشت.
آیا می توان از کیست های تخمدان جلوگیری کرد؟
نه، شما نمی توانید از کیست های عملکردی تخمدان جلوگیری کنید اگر در حال تخمک گذاری هستید. اگر اغلب کیست های تخمدان دارید، پزشک ممکن است برای شما کنترل باروری هورمونی را برای جلوگیری از تخمک گذاری تجویز کند. این تجویز به کاهش ریسک تشکیل کیست های جدید کمک خواهد کرد.
