عوارض شب بیداری و روز خوابی که بهتر است جدی بگیریم!
عوارض شب بیدار ماندن و روز خوابیدن
تغییر در زمان خواب می‌تواند موجب تغییراتی در بدن شود که در نهایت زمینه‌ساز مشکلاتی مانند چاقی، دیابت و سایر بیماری‌های جدی است. خواب بسیار مهم است. همه‌ی ما در مورد اثرات زیان‌آور نداشتن خواب کافی شنیده‌ایم. ازجمله این اثرات منفی می‌توان به خطر ابتلا به بیماری قلبی، دیابت، فشار خون بالا، سکته مغزی، چاقی و غیره اشاره کرد.
اما تحقیقات جدید، شواهد و مدارک جدیدی را در مورد این که چرا زمان خواب ما بیشترین اهمیت را دارد، ارائه می‌دهند. وقتی صحبت از مشکلات مرتبط با کمبود خواب می‌شود، زمان خواب از اهمیت فراوانی برخوردار است.
عوارض شب بیداری و روز خوابیدن
مطالعه‌ی منتشر شده در تاریخ 21 مه سال 2018 در مجله‌ی Proceedings of the National Academy of Science (PNAS)، نشان داد که شب بیداری و روز خوابی حتی برای یک دوره زمانی 24 ساعته می‌تواند به سرعت منجر به ایجاد تغییرات در بیش از 100 پروتئین خون شود. ازجمله این پروتئین‌ها می‌توان به پروتئین‌های تاثیرگذار بر قند خون، عملکرد ایمنی و متابولیسم (سوخت‌وساز بدن) اشاره کرد.
به گفته‌ی کریستوفر دپنر، دارای درجه‌ی فوق دکترا در گروه فیزیولوژی تلفیقی در دانشگاه کلرادو، «با گذشت زمان، این تغییرات بیوشیمیایی در سطح پروتئین خون موجب بالا رفتن خطر ابتلا به بیماری‌هایی مانند دیابت، افزایش وزن و حتی سرطان خواهد شد.»
تغییرات چشمگیر در میزان پروتئین موجود در خون
به منظور بررسی روش‌های احتمالی که عدم انطباق شبانه‌روزی (شب بیداری و روز خوابی) می‌تواند منجر به مشکلات در سلامتی شوند، دپنر و همکارانش روش‌های معکوس کردن اثرات چرخه‌ی خواب و بیداری بر سطح پروتئین در خون را مورد بررسی قرار دادند.
شرکت‌کنندگان در مطالعه 6 مرد سالم در دهه‌ی دوم زندگی‌شان بودند که خواب منظمی داشتند (یعنی حداقل 8 ساعت خواب در شب). این افراد 6 روز را در یک مرکز تحقیقاتی در دانشگاه کلرادو سپری کردند. در طول این مدت، محققان به شدت وعده‌های غذایی، خواب، فعالیت فیزیکی و قرار گرفتن در معرض نور را تحت نظارت قرار دادند.
پس از سپری کردن دو روز بر اساس جدول زمانی خواب و خوراک منظم (یعنی خوابیدن در شب و مصرف وعده‌های غذایی در طول روز)، شرکت‌کنندگان به تدریج به یک جدول زمانی خواب و خوراک شب بیداری شبیه‌سازی شده وارد شدند.
در روزهایی که شب بیداری و روز خوابی اعمال شد، شرکت‌کنندگان در تمام طول شب بیدار ماندند و به آن‌ها اجازه داده شد تا در طول روز 8 ساعت بخوابند. علاوه بر این، وعده‌های غذایی را نیز در طی شب مصرف کردند.
هر چهار ساعت یکبار از شرکت‌کنندگان نمونه خون گرفته شد. آن‌ها دریافتند که از بین 1129 پروتئین مورد مطالعه، حدود 10 درصد یعنی 129 پروتئین با تغییر الگوی خواب شبیه‌سازی شده، تغییر کردند.
پروتئین‌هایی که به طور طبیعی در طول روز در بالاترین سطح خود قرار داشتند، در شب به اوج خود رسیدند و بالعکس. محققان هم در مورد اندازه و هم مقدار این تغییرات بیوشیمیایی متعجب بودند. به گفته‌ی دپنر، این پروتئین‌ها خیلی زود و به طور قابل توجهی تغییر کردند که این یکی از مهمترین اثرات شب بیدار ماندن و خوابیدن در طول روز است. این تغییرات در روز دوم مشاهده شدند.
خطر ابتلا به دیابت افزایش می یابد
در بخش قبل گفتیم که یکی از اثرات و مضرات شب بیداری و خوابیدن در روز تغییر در پروتئین های مهم بدن است. یکی از این پروتئین‌ها گلوکاگون بود. یک هورمون کلیدی که موجب ترشح گلوکز خون توسط کبد شده و به تنظیم سطح قند خون کمک می‌کند. در طی فاز شب بیداری شبیه‌سازی شده، سطوح گلوکاگون در شب افزایش یافت و بالاترین سطح آن از بالاترین سطح در روز نیز بیشتر بود.
دپنر توضیح می‌دهد: «ما می‌دانیم که با گذشت زمان، این افزایش در سطح گلوکاگون منجر به افزایش خطر ابتلا به دیابت خواهد شد.»
پروتئین دیگری که تحت تاثیر شب بیداری و روز خوابی قرار گرفت، FGF19 بود که با نام فاکتور رشد فیبروبلاست 19 نیز شناخته می‌شود. در مطالعات حیوانی نشان داده شده است که این پروتئین می‌تواند میزان کالری‌سوزی را افزایش دهد.
در روزهای شب بیداری و روز خوابی، سطح پروتئین FGF19 کاهش یافت که به گفته‌ی محققان یکی از دلایل احتمالی این واقعیت است که شرکت‌کنندگان در مطالعه 10 درصد کالری‌سوزی کمتری را به ازای هر دقیقه شب بیداری و روز خوابی تجربه کردند.
دپنر می‌گوید: «این پروتئین به گونه‌ای تغییر کرد که انرژی مصرفی بدن را کاهش داد. این کاهش خود منجر به افزایش وزن می‌شود البته اگر چنین الگوی خوابی در یک بازه‌ی زمانی طولانی ادامه یابد.»
مطالعه همچنین 30 پروتئین را شناسایی کرد که بر اساس زمانی از روز و بدون توجه به زمان خواب و خوراک فرد دچار نوسان شدند. از آنجایی که نور نقش بسیار مهمی بر سیستم‌های شبانه‌روزی دارد، شرکت‌کنندگان در معرض نور کم شمع قرار گرفتند و از بودن در معرض هرگونه وسیله الکترونیکی یا نور مصنوعی در شب ممانعت به عمل آمد.
به گفته‌ی دپنر، علیرغم این موضوع، محققان شاهد تغییرات چشمگیر در الگوهای پروتئین بودند. ما استفاده از گوشی تلفن و صفحه نمایش را ممنوع کردیم اما همچنان پیامدهای منفی دیده می‌شد. این بدان معنی است که اگرچه نور می‌تواند یک فاکتور تاثیرگذار باشد اما تنها فاکتوری نیست که بر سیستم شبانه‌روزی بدن و سایر فرآیندهای بدن تاثیر می‌گذارد.
عوارض شب بیداری و روز خوابیدن را جدی بگیرید
اگرچه این یک مطالعه‌ی کوچک بود اما یکی از اولین و موفق‌ترین مطالعات در زمینه‌ی بررسی عوارض و چگونگی تاثیرگذاری شب بیداری و روز خوابی بر سطح پروتئین خون به شمار می‌آید. و نشان می‌دهد که وقتی چرخه‌ی خواب تغییر می‌کند، در واقعیت چه اتفاقی برای سطح پروتئین خون می‌افتد. نتایج حاصل بر اهمیت نقش ساعت شبانه‌روزی بدن بر سلامت تاکید دارند.
ما می‌دانیم که خطر ابتلا به دیابت و سرطان در کارکنانی که به صورت شیفت کار می‌کنند، افزایش می‌یابد. اما خط سیر آن را نمی‌دانیم. این مطالعه بر روی این خط سیر تمرکز دارد.»
اگرچه این مطالعه یک گام مهم در جهت درک روش‌هایی است که در آن‌ها عدم انطباق شبانه‌روزی می‌تواند منجر به مشکلات سلامتی شود اما لازم به ذکر است که تنها 6 نفر شرکت‌کننده داشت که همگی سالم و جوان بودند. محققان در تلاش هستند تا این مطالعه را بر روی گروه بزرگ‌تری از افراد شامل زنان نیز انجام دهند.
ون‌کاتر می‌گوید: «یکی دیگر از محدودیت‌های این مطالعه تعداد دفعات تکرار آزمایش خون بود. در این مطالعه، نمونه آزمایش خون تنها هر چهار ساعت یکبار گرفته می‌شد. اگرچه، این نمونه‌های حاوی اطلاعات مفیدی بودند اما کافی نیستند زیرا در یک چرخه‌ی 24 ساعته تنها 6 نقطه داده بدست می‌آید.»
او ادامه می‌دهد: «الگوهای بیولوژیکی بدن ما همیشه در فواصل زمانی 4 ساعته به خوبی ثبت نمی‌شوند. ریتم بدن انسان بسیار پیچیده‌تر است. (اگرچه او اذعان می‌کند که افزودن تعداد دفعات آزمایش خون موجب افزایش چشمگیر هزینه مطالعه می‌شود).»
کلام آخر
اگر شما هم به طور منظم شب بیداری و روز خوابی دارید، باید به یاد داشته باشید که جغد شب بودن پیامدهای جدی مرتبط با سلامت برای شما به همراه خواهد داشت. این یافته‌ها نشان می‌دهند که حتی در افراد سالم، اثرات منفی شب بیداری به وضوح قابل مشاهده است.
اگر شرایط شغلی و سایر فاکتورهای محیطی شما را مجبور به تغییر جدول زمانی خواب می‌کنند، با پزشک خود در مورد روش‌های حفظ سلامت مشورت کنید. و اگر شغل و سبک زندگی تان به شما اجازه می‌دهند که یک جدول زمانی منظم خواب را دنبال کنید (خوابیدن در شب و غذا خوردن در طول روز)، این مطالعه شواهد بیشتری را در اختیاز شما قرار می‌دهد که ادامه دادن به این سبک زندگی مزایای زیادی برای سلامت شما دارد.
لینک منبع: مینویسم
