نکات کلیدی:
- متفورمین دارویی است که برای کنترل سطح قند خون مورد استفاده قرار می‌گیرد. این دارو اغلب برای دیابت نوع 2، پیش دیابت و دیابت دوران بارداری تجویز می‌شود.
- متفورمین به اشکال آزاد رهش، مایع و پیوسته رهش موجود است. گاهی اوقات، با سایر داروها ترکیب می‌شود.
- هیچ داروی دیگری عملکرد مشابه متفورمین ندارد. به دلیل اثرات منحصر به فرد، این دارو برای کاربردهایی فراتر از دیابت نیز مورد مطالعه قرار گرفته است.
متفورمین یک داروی رایج است که به شکل‌های متفاوتی مورد استفاده قرار می‌گیرد. برای مثال، اگر تشخیص داده شود که شما به دیابت نوع 2 مبتلا هستید، به احتمال زیاد اولین دارویی که پزشک برای کنترل سطح قند خون به شما تجویز می‌کند داروی متفورمین است.
یا اگر پیش دیابت دارید و تغییر در سبک زندگی مانند ورزش کردن برای مدیریت سطح قند خون شما کافی نبوده است، ممکن است متفورمین برای شما تجویز شود. محققان همچنان در حال مطالعه‌ی سایر کاربردهای متفورمین فراتر از دیابت هستند. به عنوان مثال، در پیشگیری از سرطان گرفته تا کاهش اثرات پیری.
با توجه به کاربرد گسترده داروی متفورمین، بیایید کاربردهای مختلف و نحوه عملکرد قرص متفورمین را با هم بررسی کنیم.
متفورمین برای چه بیماری استفاده می شود؟
همانطور که گفته شد متفورمین در اشکال مختلف موجود است. به عنوان یک قرص و محلول خوراکی با رهش فوری، به افراد 10 ساله و بالاتر مبتلا به دیابت نوع 2 کمک می‌کند تا سطح قند خون خود را مدیریت کنند. همچنین یک نسخه توسعه یافته از آن وجود دارد که توسط FDA برای همین منظور تأیید شده است، اما فقط برای استفاده افراد بزرگسال.
متفورمین همچنین در ترکیب با سایر داروهای کاهش قند خون مانند جنتادوئتو (لیناگلیپتین/متفورمین) و اینوکامت (کاناگلیفلوزین/متفورمین) موجود است.
علاوه بر دیابت، متفورمین کاربردهای دیگری هم دارد و برای بیماری‌های دیگر نیز استفاده می‌شود. این‌ها همه موارد استفاده خارج از برچسب هستند، به این معنی که توسط FDA تایید نشده‌اند.
مثال‌هایی از استفاده خارج از برچسب متفورمین عبارتند از:
- متفورمین برای کنترل پیش دیابت
- قرص متفورمین برای کیست تخمدان یا سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS)
- دیابت بارداری
- متفورمین برای کنترل افزایش وزن ناشی از مصرف داروهای ضد روان‌پریشی مانند الانزاپین
متفورمین چگونه دیابت را درمان می‌کند؟
متفورمین به کاهش سطح پایه قند خون و سطح قند خون بعد از غذا کمک می‌کند. در اینجا سه مورد از روش‌های اصلی این کار آورده شده است:
- بدن را نسبت به انسولین حساس‌تر می‌کند. انسولین هورمونی در بدن است که قند را از طریق خون به سلول‌های بدن منتقل می‌کند تا سلول‌ها انرژی لازم برای انجام وظایف خود را داشته باشند. وقتی مقدار قند در خون زیاد باشد، سلول‌ها به خوبی به انسولین واکنش نشان نمی‌دهند که همین امر موجب جمع شدن قند در خون می‌شود. این به عنوان مقاومت به انسولین شناخته می‌شود و می‌تواند به دیابت منجر شود. متفورمین مقاومت به انسولین را کاهش داده می‌دهد به گونه‌ای که سلول‌ها می‌توانند قند خون را به خوبی جذب و استفاده کنند.
- جذب قند را کاهش می‌دهد. یکی از روش‌های اصلی ورود قند به بدن از طریق رژیم غذایی است. وقتی غذا به روده می‌رسد، مواد مغذی آن مانند قند در جریان خون جذب می‌شوند. متفورمین موجب می‌شود تا مقدار قند جذب شده از مواد غذایی در روده‌ها کاهش یابد که به این معنی است که قند کمتری وارد جریان خون می‌شود.
- تولید قند را کاهش می‌دهد. شما قند را از مواد غذایی که می‌خورید جذب می‌کنید، اما آیا می‌دانستید بدن به طور طبیعی قند تولید می‌کند؟ بیشتر قند تولید در بدن در کبد رخ می‌دهد. متفورمین مقدار قند تولید شده توسط کبد را کاهش می‌دهد.
قرص متفورمین تا چه اندازه قند خون را کاهش می‌دهد؟
مطالعات نشان داده‌اند که متفورمین به تنهایی می‌تواند هموگلوبین A1C را به طور متوسط حدود 1% کاهش دهد. A1C از طریق آزمایش خون اندازه‌گیری می‌شود و میانگین سطح قند خون شما در یک دوره 3 ماهه را نشان می‌دهد. هدف برای اکثر افراد مبتلا به دیابت این است که A1C کمتر از 7 درصد باشد.
اگر قبلا این قرص را مصرف کرده‌اید و به این هدف دست نیافته‌اید، پزشک ممکن است سایر داروهای کاهش قند خون را برای شما تجویز کند.
عوارض جانبی شایع قرص متفورمین
در مقایسه با سایر داروهای دیابت، عوارض جانبی متفورمین نسبتا خفیف هستند و معمولا به ناراحتی معده محدود می‌شود. این عوارض عبارتند از:
- گاز
- ناراحتی معده
- حالت تهوع
- استفراغ
- اسهال
- دل‌پیچه
شما می‌توانید با اقدامات زیر شدت این عوارض جانبی متفورمین را کاهش دهید:
- با دوز کم این قرص درمان را شروع کنید و به تدریج آن را افزایش دهید. این کار به بدن اجازه می‌دهد تا به داروی جدید عادت کند.
- متفورمین را همراه با غذا مصرف کنید. این کار احساس تهوع را در شما کاهش می دهد.
- مصرف متفورمین پیوسته رهش (ER). متفورمین ER در طول زمان به آرامی در بدن شما آزاد می‌شود. این کار سیستم گوارش شما را نسبت به مصرف نسخه فوری رهش (IR) متفورمین آسان‌تر می‌کند.
متفورمین چه تفاوتی با سایر داروهای دیابت دارد؟
متفورمین عملکرد متفاوتی نسبت به سایر داروهای دیابت دارد زیرا مقدار انسولین ترشح شده در بدن شما را افزایش نمی‌دهد. اگر بدن شما به اندازه کافی انسولین تولید نکند، ممکن است مصرف دارویی که تولید انسولین را افزایش می‌دهد لازم باشد. اما این نوع دارو خطر ابتلا به هیپوگلیسمی یا افت قند خون را افزایش می‌دهد. متفورمین موجب افت قند خون چشمگیر نمی‌شود.
مورد دیگر این است که برخی از داروهای دیابت موجب افزایش وزن می‌شوند، اما متفورمین به طور کلی این چنین نیست. در واقع، یکی از دلایلی که پزشک مصرف این دارو را تجویز می‌کند این است که ممکن است به کاهش وزن فرد کمک کند. برای مدیریت دیابت و کنترل قند خون اغلب کاهش وزن توصیه می‌شود.
متفورمین برای چه بیماری‌های دیگری مورد مطالعه قرار می‌گیرد؟
این قرص نه تنها به افراد مبتلا به دیابت در کنترل قند خون کمک می‌کند، بلکه تحقیقات نشان می‌دهند که ممکن است فوایدی برای سلامت قلب داشته باشد. برخی از مطالعات ارتباط بین مصرف متفورمین و کاهش خطر ابتلا به سرطان را نشان داده‌اند.
محققان همچنان علاقمند به بررسی این موضوع هستند که آیا مصرف متفورمین برای سلامت عموم مفید است یا نه. دلیل آن این است که مطالعات حیوانی نشان داده‌اند که این دارو می‌تواند اثرات پیری را به تاخیر اندازد. آزمایش‌های بالینی بزرگی که شامل افراد می‌شود در حال حاضر در حال برنامه‌ریزی برای تأیید هرگونه مزایای ضد پیری است.
چه کسانی نباید متفورمین مصرف کنند؟
شرایطی وجود دارند که در آن‌ها باید از مصرف متفورمین اجتناب کنید. اگر موارد زیر را دارید نباید این دارو را مصرف کنید:
- دیابت نوع 1
- بیماری کلیوی شدید
- واکنش‌های آلرژیک به متفورمین
- برخی مشکلات کبدی
- کتواسیدوز دیابتی (تجمع اسید در خون شما)
اگر مطمئن نیستید که متفورمین برای شما داروی مناسبی است یا نه با پزشک خود مشورت کنید.
سایر خطرات مصرف متفورمین چیست؟
به دلیل خطر اسیدوز لاکتیک مصرف متفورمین بر روی جعبه آن هشدار وجود دارد اسیدوز لاکتیک یعنی تجمع اسید لاکتیک در خون.
اگرچه نادر است، اما اسیدوز لاکتیک می‌تواند زندگی فرد را تهدید کند و نیاز به درمان در بیمارستان دارد. اگر متفورمین مصرف می‌کنید و علائمی مانند درد غیرعادی عضلانی، مشکل در تنفس یا احساس ضعف شدید را تجربه می‌کنید، فوراً به دنبال مراقبت‌های پزشکی باشید.
افزودن سایر داروها به این دارو می‌تواند خطر اسیدوز لاکتیک را افزایش دهد. به عنوان مثال، داروهایی مانند رانولازین (رانکسا) و سایمتیدین (تاگامت HB) موجب می‌شوند تا متفورمین برای مدت زمان طولانی‌تری در بدن باقی بماند و همین امر احتمال تجمع اسید لاکتیک را افزایش می‌دهد. مصرف الکل همراه با متفورمین نیز ممکن است خطر ابتلا به این بیماری را افزایش دهد. بنابراین، محدود کردن میزان مصرف الکل در هنگام مصرف این قرص می‌تواند بسیار مهم باشد.
متفورمین به خودی خود به ندرت موجب هیپوگلیسمی می‌شود. اما وقتی با داروهای دیابت دیگر مانند انسولین و سولفونیل اوره مصرف شود، این خطر افزایش می‌یابد. به منظور جلوگیری از ابتلا به هیپوگلیسمی در هنگام مصرف متفورمین، قند خون خود را به طور منظم چک کنید و دستورالعمل‌های پزشک خود را رعایت کنید.
این قرص به طور بالقوه می‌تواند با سایر داروهایی که در این مقاله ذکر نشده‌اند، تداخل داشته باشد. اطمینان حاصل کنید که پزشک شما از همه داروهایی که مصرف می‌کنید مطلع باشد.
کلام آخر
متفورمین اولین دارویی است که برای کمک به مدیریت سطح قند خون در افراد مبتلا به دیابت نوع 2 تجویز می‌شود، اما در شرایط دیگر مانند پیش دیابت نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد. همچنین جذب و تولید قند خون را کاهش می‌دهد و بدن شما را نسبت به انسولین حساس‌تر می‌کند. این امر به کاهش میزان قند خون کمک می‌کند.
مطالعات همچنان در این زمینه که آیا مصرف این دارو برای درمان بیماری‌های دیگر مفید است یا نه، در حال انجام است. این دارو برای همه مناسب نیست، بنابراین اگر به فکر مصرف آن هستید ابتدا با پزشک خود مشورت کنید.
مطالب مرتبط:
