Take a fresh look at your lifestyle.

پلاسیبو چیست و آیا واقعا بیماری ها را درمان می کند؟

در این مطلب سعی دارم تاثیر پلاسیبو در روانشناسی را با شما مخاطبین محترم مجله «مینویسم» بررسی کنم. چنین تاثیری زمانی در بیماران ایجاد می شود که فکر می کنند دارو دریافت کرده اند. البته باید بدانید که پلاسیبو دارو یا درمانی است که در واقع هیچ ماده دارویی نداشته ولی در عین حال می تواند تاثیرات مثبتی بر روند درمانی بیمار داشته باشد. به عبارتی بهبود بیمار پس از دریافت پلاسیبو تنها برآیند ذهن بیمار است و بس! تاثیر پلاسیبو همواره از موضوعات مورد علاقه روانشناسان و سایر محققان بوده. چرا که واکنش هایی را توجیه می کند که مغز ما پس از دریافت یک داروی به اصطلاح درمانگر از خود نشان می دهد.

پلاسیبو در روانشناسی چیست؟

پلاسیبو (placebo) کلمه ای لاتین به معنی «من هم خوشحال خواهم بود» است. در قرن 13 از این عبارت برای آیین و رسومات تدفین مردگان استفاده می شد. البته عبارت دقیقی که پلاسیبو از آن اتخاذ شده در بخش 114:9 انجیل آمده است. به این صورت که «من در دنیای زنده ها خداوند را خوشحال خواهم کرد». در آن روزها از این عبارت برای توصیف شادی هایی استفاده می شد که از راه نادرست به وجود می آیند. اولین استفاده دارویی از کلمه پلاسیبو هم در سال 1785 ثبت شده است. در این سال از این واژه برای توصیف دارویی استفاده شد که بیشتر از اینکه درمانی برای دردهای بیمار باشد، موجب لذت بوده است. پیش از این سال از عبارت پلاسیبو برای هر متد رایج درمانی استفاده می کردند. خواه تاثیر گذار، خواه بی تاثیر!

تاثیر پلاسیبو در روانشناسی یعنی واکنش ما در برابر ماده ای که اصلا دارویی برای دردهایمان نیست، خودِ پلاسیبو چه معنی دارد؟ از نظر روانشناسی پلاسیبو دارویی است که هیچ ماده درمانگری برای بهبود دردها یا کمتر شدن علائم ندارد. به عبارت دیگر هیچ ماده فعال دارویی در پلاسیبو وجود ندارد. البته باید اشاره کنم که یک پلاسیبو همیشه دارو نیست! مثلا پلاسیبو می تواند هر متد درمانی باشد از رژِیم غذایی گرفته تا فعالیت های متفاوت و حتی تغییر در سبک زندگی! اما نکته این جاست که تاثیر یک پلاسیبو می تواند مانند تاثیر یک داروی واقعی باشد.

تاریخ تاثیر پلاسیبو

در سال 1500، آمبرویز پیر ادعا کرد که مهم ترین کار یک پزشک؛ آرامش بخشیدن به بیمارش است. البته چنین روند روان شناسانه ای تا سال 1700 دنبال نشد. از این سال به بعد تمرکز درمانی پزشکان و علوم داروسازی به سمت حیطه های روان شناسانه درمان بیماران تغییر پیدا کرد. به عبارتی پزشکان دست به استفاده از متدها و داروهایی زدند که امروزه ما آنها را به نام پلاسیبو می شناسیم. این مواد دارونما شامل قرص های شکری، سیروپ های وابسته به داروسازی و سایر ترکیباتی می شد که ظاهر دارویی داشتند اما ماده درمانی در آنها موجود نبود. اما در سال 1803 ریچارد کبوت اعلام کرد که استفاده از پلاسیبو یعنی گول زدن بیماران. باقی پزشکان زمان هم به این نتیجه رسیدند که پلاسیبو نه تنها تاثیر مثبتی ندارد، بلکه حال بیمار را هم بدتر می کند.

بین سال های 1880 تا 1920 امیل کویی این گونه ادعا کرد که پلاسیبو قطعا تاثیرات مثبتی دارد. حرف های او تنها ادعا نبود. او با کمک چند بیمار و ثبت شرح حال آنها با دادن پلاسیبو ثابت کرد که این معجون دارونما واقعا تاثیر مثبتی بر بهبودی دارد. امیل کویی در این مورد کتابی هم نوشته است.

ناگفته نماند که در سال 1799 فردی به نام جان های گرث تاثیر پلاسیبو را بر متد درمانی به نام «تراکتورهای پرکینز» بررسی کرد. او ثابت کرد که یک متد درمانی جایگزین می تواند درست به اندازه یک متد درمانی واقعی تاثیر گذار باشد. در سال 1920 هم تاثیر پلاسیبو توسط محققی به نام تی. سی. گریوز به عنوان تاثیری که پس از مصرف دارونماها ایجاد می شود معرفی و ثبت شد. از آن زمان به بعد محققان در سراسر دنیا از پلاسیبو استفاده می کنند تا تاثیر پروسه های درمانی را با داروهای واقعی و دارونماها بررسی کنند.

آیا تاثیر پلاسیبو می تواند بیماری ها را درمان کند؟

آیا تاثیر پلاسیبو می تواند بیماری ها را درمان کند؟

از همان سال های ابتدایی که این تاثیر به جهانیان معرفی شد بحث ها سر اینکه آیا پلاسیبو قدرت درمان دارد یا نه؛ آغاز شد! در نتیجه تمام این بحث و جدل های پیچیده مشخص شد که پلاسیبو فقط بر بیماری های خاصی تاثیر داشته و در موارد خاصی پاسخ های درمانی ایجاد می کند. امروزه دکترها اجازه ندارند مثل سال های قبل داروهای شکری تجویز کنند اما می توانند داروهایی تجویز کنند که اصلا درمانی برای بیماری شما نیستند. آن هم فقط در صورتی که بیماری شما حاد و خطرناک نباشد. در این صورت تجویز چند دارو که خیال تان را آسوده کند هیچ اشکالی ندارد.

پلاسیبو چه بیماری هایی را درمان می کند؟

ثابت شده که پلاسیبو در کاهش علائم و درمان یک سری بیماری خاص تاثیر گذار است. در واقع اگر به چنین بیماری های مبتلا باشید و پلاسیبو مصرف کنید عمیقا حس می کنید که درمان شده اید. پلاسیبو ها میتواند بیماری های زیر را درمان کند :

  • دردهای مزمن
  • بی خوابی های استرسی
  • عوارض جانبی درمان سرطان از جمله خستگی مزمن و استفراغ
  • اضطراب

پلاسیبو از پس درمان چه بیماری هایی بر نمی آید؟

در حالی که ثابت شده پلاسیبو در درمان و کاهش یک سری علائم خاص تاثیر گذار است، برخی بیماری ها هستند که هیچ گونه تاثیری از مصرف پلاسیبو نمی پذیرند. البته همه چیز تا حدود زیادی بستگی به اعتقادات بیمار دارد. اگر فرد واقعا به دارو ایمان داشته باشد تاثیرات پلاسیبو چندین برابر خواهد شد.  البته بیماری همچنان در بدن باقی می ماند فقط بیمار تاثیرش را کمتر حس خواهد کرد. درست مانند سرطان! امکان ندارد پلاسیبویی مانند قرص شکری بتواند سرطان را درمان کند. البته در صورت اعتقاد داشتن بیمار به پلاسیبو علائم کمتر حس شده و روند درمانی قابل تحمل تر می شود.

مطالب پیشنهادی: 8 راهکار برای شکست سرطان

پلاسیبو در چه شرایطی بیشترین تاثیر را دارند؟

پلاسیبو در درمان بیماری هایی که نشانه های قابل درمانی با دارونما دارند تاثیر بیشتری دارد. برای مثال اگر نشانه بیماری شما درد مزمن است پلاسیبو می تواند کمک بسزایی در بهتر شدن حال شما باشد.

اثر نوسیبو چیست؟

اثر نوسیبو واژه ای است که در رابطه با تاثیر پلاسیبو معنا پیدا می کند. در واقع اثر نوسیبو تاثیر منفی است که بیمار پس از مصرف پلاسیبو متحمل می شود. این پلاسیبو می تواند دارونما باشد یا حتی دارویی غیر مرتبط با بیماری! به عبارتی ممکن است پلاسیبو مصرف کنید و عوارض جانبی داشته باشید. اثر نوسیبو یعنی آش نخورده و دهن سوخته!

محققان از تاثیر پلاسیبو چه استفاده ای می کنند؟

محققان از پلاسیبو استفاده می کنند تا تاثیر داروهای واقعی مشخص شود. در واقع با بررسی تاثیر داروهای واقعی و دارونماها مشخص می شود که چه مقدار از درمان بیماران نتیجه ابعاد روان شناختی ذهن بیمار و چه مقدارش برآیند مواد شیمایی موجود در داروهاست. معمولا این آزمایشات دارویی به صورت کارآزمایی بالینی دو سر کور انجام می شوند. یعنی نه پزشک نه بیماران خبر ندارند که کدام دارو واقعی و کدام یک پلاسیبو است.

چرا پلاسیبو بر درمان برخی بیماری ها و کاهش علائم ناشی از آنها تاثیر می گذارد؟

دلایل بسیاری هست که می تواند تاثیر گذاری پلاسیبو را توجیه کند. سعی کرده ام در این بخش به برخی از مهم ترین توضیحات موجود در این زمینه اشاره کنم:

  • با مصرف پلاسیبو بیماران انتظار درمان دارند. بنابراین علائم خود را طور دیگری برداشت می کنند.
  • گاهی بیماران تجربه خوبی از درمان با داروهایی واقعی دارند. تاثیر ذهنی درمان برای مدتی طولانی ماندگار است. در این صورت حتی پس از مصرف پلاسیبو هم فرد تحت تاثیر تجربه های مثبت به دارونماها هم واکنش مثبت نشان می دهد.
  • ذهن بیمار با مصرف پلاسیبو به کمک فیزیکش می آید. در واقع مغز در این شرایط اندورفین ترشح می کند و موجب سرخوشی می شود.

مثال هایی از تاثیر پلاسیبو در روانشناسی

پلاسیبو مدت هاست که در روانشناسی مورد استفاده قرار می گیرد. به همین دلیل نمونه های تحقیقاتی از این تاثیر زیاد هستند. در این بخش ما را با برخی از مهم ترین نمونه های تحقیقاتی در این زمینه آشنا می کنم.

آیا خوردن دارونما یا پلاسیبو تاثیری هم دارد؟

مدت های طولای محققان این طور فکر می کردند که پلاسیبو تنها زمانی موثر خواهد بود که بیمار نداند دارونما مصرف می کند. اما در سال 2014 تحقیقاتی بر درمان میگرن انجام شد و ثابت شد که پلاسیبو حتی زمانی که بیمار بداند دارونما مصرف می کند هم تاثیر گذار خواهد بود. نتایج شگفت آور این تحقیقات نشان داد که بیمارانی که پلاسیبو مصرف می کردند و می دانستند نسبت به سایرین کمتر دچار حمله های میگرنی می شدند. بر اساس نتایج این تحقیقات 50 درصد از تاثیر دارو بر درمان اثر پلاسیبو بوده است.

فیبریلاسیون دهلیزی

در تحقیقاتی کلینیکی بر افرادی که فیبریلاسیون دهلیزی مزمن داشتند نتایج جالبی به دست آمده است. جامعه آماری در این تحقیقات به سه گروه تقسیم شدند. به یکی از این گروه ها وارفارین، به گروه بعدی آسپرین و در نهایت به آخرین گروه پلاسیبو داده شد. 335 تا 336 نفر در هر گروه شرکت داشتند. تفاوت نتیجه ها بین گروهی که وارفارین مصرف کرده و دو گروه دیگر که اسپرین و پلاسیبو مصرف می کردند شگفت انگیز بود. 20 نفر از کسانی که آسپرین مصرف می کردند و 21 نفر از کسانی که پلاسیبو مصرف می کردند یا سکته کردند یا مشکلات سلامتی دیگری برای شان پیش آمد. این در حالی است که در گروه مصرف کننده وارفارین تنها 5 نفر دچار مشکل شدند. نتیاج این تحقیقات به محققان ثابت کرد که وارفارین در درمان این بیماری موثر است. البته مشخص شد که آسپرین و پلاسیبو از لحاظ تاثیر گذاری هیچ فرقی با هم ندارند.

سرطان

تحقیقات دیگری بر بیماران مبتلا به سرطان انجام شد. جامعه آماری این تحقیقات حدودا 350 نفر بوده است. به هر کدام از بیماران شرکت کننده در این تحقیقات دو داروی موثر در درمان سرطان و  به برخی از آنها یک مدل پلاسیبو داده شد. هدف از تجویز پلاسیبو هم این بود که مشخص شود دارونما در بهبودی حال بیماران تاثیر مثبتی دیگری دارد یا نه!  در نتیجه این تحقیقات مشخص شد که بیمارانی که در کنار داروهای واقعی پلاسیبو هم مصرف کرده بودند حال بهتری داشته و درمانشان هم بهتر پیش می رفت.

البته در این تحقیقات تاثیرات پلاسیبو مستقیما مورد بررسی قرار نگرفت. اما به هر حال مشخص شد که بله! پلاسیبو هم به نحوی در درمان موثر است. جالب است بدانید که 30 تا 34 درصد از کسانی که داروی واقعی دریافت کرده بودند حال بهتری داشتند. این در حالی است که 20 درصد از کسانی که دارونما دریافت کرده بودند هم نشانه های کاهش علائم و بهبودی داشتند. در نتیجه مشخص شد که با مصرف پلاسیبو فاکتورهایی در بدن بیماران فعال شده که نامشخص است اما در بهبودی، تاثیری مانند داروهای واقعی دارد.

مطالب پیشنهادی: رفتار صحیح با بیماران سرطانی

بیماری پارکینسون

در یکی از تحقیقات انجام شده بر پلاسیبو، بیماری پارکینسون مورد بررسی قرار گرفت. اسکن های انجام شده بر مغز بیمارانی که پلاسیبو دریافت کرده بودند نشان داد که این ارگان از بدن در واکنش به دریافت پلاسیبو دوپامین ترشح می کند. این در حالی است که پارکینسون آسیب های جدی به بافت عصبی وارد کرده و ترشح بسیاری از هورمون ها از جمله دوپامین را با مشکل رو به رو می کند.

سندروم روده تحریک پذیر

سندروم روده تحریک گذیر یا IBS یکی از اختلالات شایع دستگاه گوارش است که در نتیجه آن بیماران با مشکلاتی از جمله درد زیر شکم، اسهال و یبوست کلنجار می روند. در تحقیقات انجام شده بر این بیماران پلاسیبو تجویز شد. البته گروهی ارتباط حمایتی با پزشک معالج داشته و گروه دیگر چنین ارتباطی نداشتند. در نتیجه این تحقیقات مشخص شد گروهی که پلاسیبو دریافت کرده بودند راحت تر و بهتر درمان شدند. البته آن دسته از افرادی که در کنار پلاسیبو حمایت و ارتباط خوبی با پزشک داشتند بهترین نتایج درمانی را گرفتند.

افسردگی

تحقیقاتی در زمینه تفاوت تاثیر داروهای ضد افسردگی و پلاسیبو بر اختلال دو قطبی انجام شده است. بیماران شرکت کننده در این تحقیقات یا فلوکستین مصرف می کردن یا پلاسیبو. در نتیجه اسکن مغزی از این بیماران نتایج شگفت انگیزی به دست آمد. هر دو گروه شرکت کننده در تحقیقات افزایش متابولیسم گلوکوز و فعالیت بیشتری در قشر لیمبیک مغز نشان دادند. در نتیجه نشانه های افسردگی هر دو گروه کمتر شده بود. البته گروهی که پلاسیبو مصرف کرده بود به اندازه گروه مصرف کننده فلوکستین نتایج خوبی نداشت. در واقع گروهی که فلوکستین مصرف می کرد فعالیت بیشتری در قشر کورتکس و لیمبیک داشته و به همین خاطر نشانه های افسردگی به شکل قابل توجه تری در این بیماران کاهش پیدا کرده بود.

مطالب پیشنهادی: خوراکی های شادی آور و ضد افسردگی

راه دیگری برای کنترل قدرت ذهن هست؟

تاثیر پلاسیبو می تواند نتایج مفید و مزایای زیادی داشته باشد. مصرف پلاسیبو می تواند علائم فیزیکی و روانی بسیاری از بیماری ها را کاهش دهد. علاوه بر این می تواند حس مثبتی در بیماران ایجاد کند. چرا که بیماران فکر می کنند حداقل قدمی در جهت بهبود و کاهش علائم خود برداشته اند که از هیچ کاری نکردن و دست روی دست گذاشتن بهتر است. البته خیلی ها هم هستند که ایده مصرف قرص های دارونما و پلاسیبو را قبول ندارند. این افراد این طور فکر می کنند که اگر دارونمایی مصرف کنیم که مواد درمانی ندارد حالمان هم خوب نمی شود. اما باید بدانید که در دانش پزشکی امروز خیلی از تحقیقات کلینیکی با کمک پلاسیبو ها انجام می شوند و بیماران شرکت کننده در این تحقیقات هم این حقیقت را می پذیرند. البته ممکن است همین بیماران در صورت مراجعه به پزشک و دریافت پلاسیبو واکنش دیگری نشان داده و احساس متفاوتی داشته باشند.

فراموش نکنید که پلاسیبو ها تنها یکی از راه های ممکن برای به افسار کشیدن قدرت مغز ما هستند. برای مثال تراپی هم می تواند در درمانی بسیاری از اختلالات روانی تاثیر گذار باشد. حتی می توان در مواجهه با بسیاری از بیماری های فیزیکی هم از تراپی استفاده کرد. درمان اصلی در تراپی های روانی این است که دید شما را نسبت به زندگی مثبت تر می کند. این تراپی ها کمک می کنند تکنیک هایی مانند ریلکس کردن و ذهن آگاهی را یاد بگیرید و برای حل شدن مشکل تان از آنها استفاده کنید. با این تکنیک ها علائم اختلالات روانی به شکل چشم گیری کاهش پیدا می کنند. علاوه بر این حس حمایت شدن از طرف تراپیست آنقدر قوی است که می تواند به خودیِ خود درمانی برای دردهای شما باشد.

نتیجه گیری

تاثیر پلاسیبو موضوعی جالب و حائز اهمیت در دانش روز پزشکی دنیاست. این تاثیر می تواند درمان بسیاری از دردها و کاهش علائم آزار دهنده بسیاری از بیماری ها باشد. باور کردنی نیست که چطور یک ماده بی تاثیر می تواند با کمک قدرت ذهن تا این اندازه بهبود بخش و تاثیر گذار باشد. فرقی ندارد روشی که از آن استفاده می کنید چه باشد! هدف درمان شدن و بهبود علائم است. پس پلاسیبو یا داروی واقعی، هر آنچه که حال تان را خوب می کند، ارزشمند است. برای بهتر شدن و داشتن زندگی با کیفیت تر همین امروز قدم اول را بردارید.  

مگ تک

ممکن است شما دوست داشته باشید
ارسال یک پاسخ

آدرس ایمیل شما منتشر نخواهد شد.