به مناسبت 15 آبان 98 که مصادف با شهادت امام حسن عسکری (ع) و روز به امامت رسیدن حضرت مهدی (عج) می باشد در این نوشته اطلاعاتی درباره نحوه به امامت رسیدن امام زمان در سن 5 سالگی و آغاز غیبت صغری و غیبت کبری ایشان را برای شما بازگو می کنیم.
در زمان امام یازدهم شیعیان، امام حسن عسگری (ع) شیعیان در انتظار امام و جانشین بعد از آن حضرت بودند و دستگاه عباسی به دنبال از بین بردن فرزند ایشان بودند بنابراین امام حسن عسکری (ع) وجود فرزند خود را به جز تنی چند از خواص خود از دیگران مخفی نموده بودند و هیچ کس از وجود حضرت مهدی (عج) اطلاعی نداشت. امام حسن عسگری (ع) قبل از اینکه به شهادت برسد نشانه هایی را برای جانشین بعد از خود معرفی کرد که عبارتند از:
- جانشین ایشان شخصی است که بعد از فوت ایشان بر پیکرش نماز بخواند
- کسی که جواب نامه ها را از ابوالادیان طلب کند
- کسی که از اموال وهمیان خبر دهد
حضرت مهدی با وجود اینکه 5 سال بیشتر نداشتند این این نشانه ها را به همراه داشتند. در ادامه اطلاعات کاملتری در خصوص شهادت امام حسن عسری (ع) و آغاز دوران امامت حضرت مهدی (عج) ارائه خواهیم داد.
چگونگی به امامت رسیدن حضرت مهدی (عج)
با وجود وصیتی که امام حسن عسکری (ع) در خصوص جانشین و امام بعد از خود داشتند و همین طور روشنگری هایی که از جانب یاران نزدیک و خاص ایشان صورت می گرفت شیعه پس از فوت امام عسکری در خصوص امام بعد از ایشان دچار چند دستگی شدند و روایت است که چهارده فرقه مختلف بوجود آمدند که هر کدام به امامت فرد خاصی معتقد بودند.
شیخ مفید پس از نقل خبری از حسن بن موسی نوبختی، نویسنده کتاب فرق الشیعه، درباره فرقه‌های چهارده گانه‌ای که پس از شهادت امام حسن عسکری به وجود آمدند، می‌گوید:
“از این فرقه‌هایی که از آنها یاد کردیم، در زمان ما؛ یعنی در سال ۳۷۳ق هیچ فرقه‌ای غیر از امامیه دوازده امامی باقی نمانده است؛ یعنی کسانی که امامت فرزند حسن [عسکری] را که به نام رسول خدا(ص) نامیده می‌شود، پذیرفته و به حیات و بقای او تا روزی که با شمشیر قیام کند، یقین دارند”
اکثریت شیعیان در نهایت امامت فرزند امام حسن عسکری (ع) را پذیرفتند و شیعه اثنی عشری به قوت خود باقی ماند.
شهادت امام حسن عسکری (ع)
احمد بن عبیدالله بنخاقان مى گوید:
“…چون خبر وفات آن حضرت در شهر سامره پخش شد، رستاخیزى در شهر پدید آمد و ازهمه مردم صداى ناله و شیون برخاست. خلیفه در پى فرزند نیکبخت آن حضرت برآمد و گروهى از ماموران را به خانه امام گسیل داشت تا وى را بیابند. خلیفه حتى زنان قابله را فرستاد تا ازباردارى احتمالى کنیزان حضرت آگاه شوند …”
امام حسن عسکری (ع) در زمان شهادت 28 سال بیشتر نداشتند و به وسیله زهری که معتمد عباسی به ایشان خوراندند به شهادت رسیدند. در لحظه شهادت ایشان خلفای عباسی از وجود فرزند 5 ساله ایشان کاملا بی اطلاع بودند و به دنبال جانشین احتمالی آن حضرت بودند تا او را از بین ببرند.
غیبت صغری
شهادت امام حسن عسکری (ع) در سال 260 هجرى قمرى اتفاق افتاد بلافاصله بعد از شهادت ایشان جعفر کذاب ادعای امامت کرد. در سال 260 هجری قمری غیبت صغری شروع شد و تا سال 329 ادامه داشت. در زمان غیبت صغری حضرت مهدی (عج) از طریق نایبان خاص خود که 4 نفر بودند با شیعیان در ارتباط بودند. امام حسن عسکری در سال های آخر زندگی خود از پشت پرده با مردم صحبت می کردند تا آن ها را با شرایط زمان غیبت امام زمان آماده کنند.
آغاز غیبت کبری
شرایط نامناسب سیاسی آن زمان باعث شد که غیبت کبری امام زمان آغاز شود. علت شروع غیبت کبری را از زبان شیخ کلینی درکافی:
“بنى فرات قبيله اى هستند شيعه مذهب که بيشتر آنها به مقام وزارت رسيدند. يكى از آنها ابو الفتح جعفر بن فرات است كه وزير مقتدر هجدهمين خليفه عباسى بود و پس از مقتدر وزير محمد ابن جعفر شد. گفته اند همين پيشامد از موجبات غيبت كبرى شد كه در سال 329 قمری اتفاق افتاد.”
غیبت کبری از سال 260 آغاز شد و تا کنون ادامه دارد.
حضرت مهدی (عج):
اَکثِروا الدُّعاءَ بِتَعجِیل الفَرَجِ فَاِنَّ ذلِکَ فَرَجُکُم
برای تعجیل در ظهور من زیاد دعا کنید که خود فَرَج و نجات شما است.
روایتی در خصوص زمان شهادت امام حسن عسکری (ع) و آغاز امامت امام زمان (عج)
ابوسهل نوبختی نقل می کند که امام حسن عسکری در آخرین لحظات عمر خود و در حالی که در بستر بیماری بودند به خادم خود فرمودند:
“داخل آن اتاق برو، آن جا کودکی خردسالی را می بینی که در حال سجده و عبادت می باشد، بگو نزد من بیاید. خادمِ حضرت گفت: چون داخل اتاقی که امام علیه السلام اشاره نمود، رفتم کودکی را در حال سجده مشاهده کردم که انگشت سبّابه خود را به سوی آسمان بلند نموده است، بر او سلام کردم، آن حضرت نماز و سجده را مختصر کرد. پس از پایان نماز عرض کردم که آقای من میفرماید شما نزد او بروید. در همین لحظ ، کنیزی صقیل نام نزد آن فرزند عزیز آمد و دست کودک را گرفت و پیش پدرش برد.
ابوسهل نوبختی گوید: هنگامی که کودک – که بسیار زیبا و همچون ماه نورانی بود موی سرش به هم پیچیده و مجعد است و ما بین دندانهایش گشاده است. – نزد پدر آمد، سلام کرد و همین که چشم پدر به فرزند خود افتاد، گریست و به او فرمود: ای سید اهلبیت خود مرا آب بده، همانا من به سوی پروردگار خویش میروم. آن کودک قدح آب جوشانیده را به دست خویش گرفت و بر دهان پدر گذاشت و او را سیراب کرد. آنگاه فرمود: مرا آماده کنید که میخواهم نماز بخوانم، پس آن کودک حوله ای را که در کنار پدر بود، روی دامان امام علیه السلام انداخت و سپس پدرش را وضوء داد. و چون حضرت ابومحمّد، امام عسکری علیه السلام نماز را با آن حال مریضی انجام داد، روی به فرزند کرد و فرمود:
پسرم بشارت باد تو را که تویی مهدی و حجّت خدا بر روی زمین و تویی پسر من و منم پدر تو و تویی (م ح م د) بن الحسن بن علی بن محمد بن علی بن موسی بن جعفر بن محمد بن علی بن ابیطالب و پدر توست رسول خدا (ص) و تویی خاتم ائمه طاهرین و نام تو همنام رسول خدا است و این عهدی است به من از پدرم و پدران طاهرین تو صلّی الله علی اهل البیت ربّنا، انّه حمیدٌ مجید و در همان هنگام به شهادت رسید.”
![نحوه به امامت رسیدن امام زمان (عج) و شهادت امام حسن عسکری (ع)]()
دیدگاه اهل سنت درباره امامت امام زمان (عج)
دیدگاه اهل سنت درباره امامت امام زمان (عج)در مبانی اعتقادی اهل سنت به امامت حضرت مهدی اشاره هایی شده است ولی امامت ایشان جزو مبانی اصلی فقه اهل سنت نمی باشد. علمای مشهور اهل سنت از صحبت درباره امامت امام مهدی (عج) امتناع کرده اند تا موجب ایجاد شورش و دودستگی های اجتماعی در میان اهل سنت نشوند. برخی از اهل سنت آشکارا با امامت ایشان مخالفت می کنند و به آن اعتقادی ندارند که البته تعداد آن ها زیاد نیست، برخی معتقدند که مهدی همان مسیح است. به هر حال در میان اهل سنت روایت های زیاد و متنوعی در خصوص اعتقاد به منجی و ظهور حضرت مهدی (عج) وجود دارد.
وظایف شیعیان در دوران غیبت
- تقیه کردن
- خواندن دعای غریق
- مداومت به دعا
- اطاعت از نایبان برحق امام زمان
- انتظار فرج
- پیروی از قرآن و اهل بیت
- شناخت کامل دین
- اتحاد با دیگر مسلمانان
- کسب آمادگی فکری و فرهنگی
- امیدواری بر قیام و انقلاب حضرت
- رعایت تقوا
- ایجاد محبت امام عصر در دل دیگران
- بزرگ‌داشت شعائر اسلامی
همان طور که در روایات اهل شیعه آمده است در زمان غیبت امام زمان وظیفه شیعیان آماده کردن مقدمات ظهور ایشان می باشد و همه می توانند از برکات و آثار وجود ایشان در زمان غیبت نیز بهره مند گردند همان گونه که از نور خورشید در پشت ابر بهره مند می شوند. مسلملنان واقعی نباید اعتقاد خود به ظهورامام زمان را از دست بدهند. اعتقاد به امامت امام زمان که از نظر ها پنهان است نیازمند شناخت عمیق قلبی نسبت به آن حضرت است و کار ساده ای نیست تا جایی که امام صادق در این خصوص می فرمایند:
“صاحب الامر غیبتی خواهد داشت که هر کس در آن دوره بخواهد دین دار بماند، باید سختی‌هایی را به جان بخرد و دو دستی به دین خود بچسبد”
