همه چیز در مورد سرطان: انواع، عوامل خطر، پیشگیری و درمان

سرطان شامل مجموعه گسترده ای از بیماری ها است و در نتیجه تقسیم سریع سلول های غیرطبیعی ایجاد می شود که می توانند به بافت‌ها و دیگر اندام‌ ها سرایت کنند. این سلول ها با سرعت زیاد رشد کرده و منجر به ایجاد تومور می‌شوند و عملکرد منظم بدن را مختل می‌ کنند. سرطان در بسیاری مواقع (نه همیشه) منجر به مرگ می شود. در این نوشته اطلاعات کاملی درباره علت ایجاد سرطان، عوامل و مواد سرطان زا، انواع سرطان، روش تشخیص، راههای پیشگیری و درمان سرطان ارائه شده است. با آرزوی سلامتی برای همه و به خصوص همراهان مینویسم.

چه چیزی موجب سرطان می‌شود؟

علت اصلی سرطان، جهش یا تغییر در DNA سلول‌ های بدن است. جهش‌ های ژنتیکی می‌ توانند ارثی باشند. آن‌ ها همچنین بعد از تولد و در اثر عوامل و فاکتورهای محیطی به وجود می‌ آیند.

این علل خارجی که سرطان‌ زا نامیده می‌ شوند، می‌ توانند شامل موارد زیر باشند:

• مواد سرطان‌ زا فیزیکی مانند اشعه و نور ماوراء بنفش (UV).
• مواد سرطان‌ زای شیمیایی مانند دود سیگار، آزبست، الکل، آلودگی هوا، غذا و آب آشامیدنی آلوده
• مواد سرطان‌ زای بیولوژیکی مانند ویروس‌ها، باکتری‌ ها و انگل‌ ها

بر اساس اعلام سازمان بهداشت جهانی، علت حدود 33 درصد از مرگ‌ و میرهای ناشی از سرطان به دلیل مصرف تنباکو، الکل، شاخص توده بدنی بالا (BMI)، مصرف کم میوه و سبزیجات و کم تحرکی فیزیکی است.

فاکتورهای خطر سرطان

برخی فاکتورهای خطر ممکن است احتمال ابتلا به سرطان را افزایش دهند. این فاکتورهای خطر می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• استفاده از تنباکو
• مصرف زیاد الکل
• براساس یک بررسی در سال 2017، داشتن یک رژیم غذایی ناسالم حاوی گوشت قرمز و فرآوری شده، نوشیدنی‌های شیرین و تنقلات نمکی، غذاهای نشاسته‌ای و کربوهیدرات‌های تصفیه شده از جمله قندها و غلات فرآوری شده.
• کمبود فعالیت بدنی
• قرار گرفتن در معرض آلودگی هوا
• قرار گرفتن در معرض تابش
• قرار گرفتن محافظت نشده در معرض نور UV، مانند نور خورشید
• عفونت توسط ویروس‌های خاصی از جمله هلیکوباکتر پیلوری، ویروس پاپیلومای انسانی (HPV)، هپاتیت B، هپاتیت C، HIV و ویروس اپشتین بار که باعث مونونوکلئوز عفونی می‌شود.

خطر ابتلا به سرطان با افزایش سن نیز بیشتر می‌شود. به طور کلی، طبق گفته موسسه ملی سرطان (NCI)، به نظر می‌رسد خطر ابتلا به سرطان تا سن 70 یا 80 سالگی افزایش و سپس کاهش می‌یابد.

یک بررسی در سال 2020 بیان می‌کند که این می‌ تواند ناشی از موارد زیر باشد:

• مکانیسم‌ های کمتر موثر ترمیم سلولی که با افزایش سن به وجود می‌ آیند
• تجمع فاکتورهای خطر در طول زندگی
• مدت زمان قرار گرفتن در معرض مواد سرطان‌ زا

برخی از بیماری‌ های زمینه‌ ای که موجب التهاب می‌ شوند نیز خطر ابتلا به سرطان را افزایش می‌ دهند. به عنوان مثال کولیت اولسراتیو، یک بیماری التهابی مزمن روده است.

مطلب پیشنهادی: با کسی که سرطان دارد چگونه رفتار کنیم

انواع سرطان

سرطان بر اساس ناحیه‌ای که تحت تاثیر قرار می‌گیرد و نوع سلول‌هایی که درگیر هستند، نام‌ گذاری می‌ شود؛ حتی اگر به قسمت‌های دیگر بدن نیز سرایت کند. به عنوان مثال، سرطانی که در ریه‌ ها شروع می‌ شود و به کبد گسترش می‌ یابد، همچنان سرطان ریه نامیده می‌شود.

علاوه بر این، اصطلاحات بالینی مختلفی برای برخی از سرطان‌ های خاص استفاده می‌ شود که به شرح زیر هستند:

• کارسینوم سرطانی است که در پوست یا بافت‌ هایی که سایر اندام‌ها را پوشانده‌اند، شروع می‌شود.
• سارکوم سرطان بافت‌ های همبند مانند استخوان‌ ها، ماهیچه‌ ها، غضروف‌ ها و رگ‌ های خونی است.
• لوسمی سرطان مغز استخوان است که سلول‌ های خونی را ایجاد می‌ کند.
• لنفوم و میلوما سرطان‌های سیستم ایمنی هستند.

انواع سرطان:

• سرطان آپاندیس
• سرطان مثانه
• سرطان استخوان
• سرطان مغز
• سرطان پستان
• سرطان دهانه رحم
• سرطان کولون یا کولورکتال، سرطان روده بزرگ به نام‌های سرطان کولون، سرطان کولون و رکتوم یا سرطان کولورکتال هم موسوم است.
• سرطان اثنی عشر
• سرطان گوش
• سرطان آندومتری
• سرطان مری
• سرطان قلب
• سرطان کیسه صفرا
• سرطان کلیه
• سرطان حنجره
• سرطان خون
• سرطان لب
• سرطان کبد
• سرطان ریه
• لنفوم
• مزوتلیوما
• میلوما
• سرطان‌های دهان
• سرطان تخمدان
• سرطان پانکراس
• سرطان آلت تناسلی
• سرطان پروستات
• سرطان رکتوم
• سرطان پوست
• سرطان روده کوچک
• سرطان طحال
• سرطان معده
• سرطان بیضه
• سرطان تیروئید
• سرطان رحم
• سرطان واژن
• سرطان فرج

اهمیت تشخیص زودهنگام سرطان

تشخیص زودهنگام یعنی تشخیص بیماری در مراحل اولیه. تشخیص زودهنگام می‌تواند اثربخشی درمان سرطان را افزایش داده و احتمال مرگ‌ و میر را کاهش دهد.

غربالگری سرطان به تشخیص زودهنگام این بیماری کمک می‌کند. برخی از غربالگری‌های رایج سرطان ممکن است انواع زیر را تشخیص دهند:

• سرطان دهانه رحم و سرطان پروستات. برخی از غربالگری‌ها، مانند سرطان دهانه رحم و سرطان پروستات، ممکن است به عنوان بخشی از معاینات معمول انجام شوند.
• سرطان ریه. غربالگری سرطان ریه ممکن است به طور منظم برای افرادی که عوامل خطر خاصی دارند انجام شود.
• سرطان پوست. در صورت داشتن مشکلات پوستی یا قرار گرفتن در معرض خطر ابتلا به سرطان پوست، غربالگری سرطان پوست ممکن است توسط متخصص پوست انجام شود.
• سرطان روده بزرگ. انجمن سرطان آمریکا (ACS) غربالگری‌های منظم سرطان کولورکتال را از سن 45 سالگی توصیه می‌کند. این غربالگری‌ها معمولاً با استفاده از کولونوسکوپی انجام می‌شوند. بر اساس یک بررسی در سال 2017، کیت‌های آزمایش خانگی ممکن است قادر به تشخیص برخی از انواع سرطان کولورکتال باشند.
• سرطان پستان. ماموگرافی برای آزمایش سرطان سینه برای زنان 45 ساله و بالاتر توصیه می‌شود، اما شما ممکن است غربالگری را در سن 40 سالگی شروع کنید. در افراد در معرض خطر، غربالگری ممکن است زودتر توصیه شود.

اگر سابقه خانوادگی سرطان دارید یا در معرض گسترش سرطان هستید، مهم است که توصیه‌های غربالگری پزشک را دنبال کنید. در حالی که علائم هشداردهنده سرطان ممکن است به افراد در تشخیص و درمان سرطان کمک کند، اما تشخیص زودهنگام برخی از انواع سرطان دشوارتر است و ممکن است تا مراحل نهایی فرد مبتلا هیچ علامتی نداشته باشد.

علائم و نشانه‌های سرطان

• توده‌ها یا رشد غیرمعمول روی بدن
• کاهش وزن غیر قابل توضیح
• تب
• خستگی
• درد
• عرق شبانه
• تغییرات در هضم
• تغییرات در پوست
• سرفه

انواع خاصی از سرطان دارای علائم مخصوص به خود هستند. اگر علائم غیر قابل توضیحی را تجربه می‌کنید، بهترین گزینه این است که برای تشخیص به پزشک مراجعه کنید.

سرطان چگونه رشد می‌ کند و گسترش می‌ یابد؟

تقسیم غیرطبیعی سلولی

سلول‌ های بدن به صورت طبیعی رشد می‌ کنند و تقسیم می‌ شوند. هر کدام از سلول‌ها بر اساس نوع دارای طول عمر مشخصی هستند. هنگامی که سلول‌ هایی آسیب می‌ بینند یا از بین می‌ روند، سلول‌ های جدید جایگزین آن‌ ها می‌ شوند.

سرطان این فرآیند را مختل می‌ کند و موجب می‌شود تا سلول‌ ها به صورت غیرطبیعی رشد کنند. این به دلیل تغییرات یا جهش در DNA سلول ایجاد می‌ شود. DNA موجود در هر سلول دارای دستورالعمل‌ هایی است که به سلول می‌گ وید چه کاری انجام دهند و چگونه رشد و تقسیم شوند.

جهش اغلب در DNA رخ می‌دهد، اما سلول‌ ها معمولا این اشتباهات را اصلاح می‌ کنند. در صورتی که یک اشتباه اصلاح نشود، یک سلول سرطانی می‌شود. جهش‌ ها می‌توانند باعث شوند سلول‌هایی که باید جایگزین شوند به جای از بین رفتن، زنده بمانند و سلول‌های جدید در مواقعی که به آنها نیاز نیست تشکیل شوند. این سلول‌های اضافی می‌توانند به طور غیرقابل کنترلی تقسیم شوند و تومور ایجاد کنند.

تشکیل تومور

تومور بسته به این که در کدام ناحیه از بدن تشکیل می‌شود می‌ تواند مشکلاتی را برای سلامتی فرد به وجود آورد. تمام تومورها سرطانی نیستند. تومورهای خوش‌ خیم غیرسرطانی هستند و به بافت‌های مجاور گسترش نمی‌یابند.

اما گاهی اوقات، تومورها بزرگ می‌شوند با فشار بر روی بافت‌ها و اندام‌های مجاور موجب بروز مشکلاتی می‌ شوند. تومورهای بدخیم سرطانی هستند به سایر قسمت‌های بدن سرایت می‌کنند.

متاستاز

برخی از سلول‌های سرطانی نیز می‌توانند از طریق جریان خون یا سیستم لنفاوی به مناطق دوردست بدن گسترش یابند. به این متاستاز می‌گویند.

سرطان‌ هایی که متاستاز داده‌اند، پیشرفته‌ تر از سرطان‌های دیگر هستند. درمان سرطان‌های متاستاتیک اغلب سخت‌تر و احتمال مرگ‌ومیر بیشتر است.

روش های درمان سرطان

درمان سرطان می‌تواند شامل گزینه‌های مختلفی باشد که به نوع سرطان و میزان پیشرفت آن بستگی دارد.

• درمان موضعی. درمان موضعی معمولاً شامل استفاده از درمان‌هایی مانند جراحی یا پرتودرمانی موضعی در ناحیه خاصی از بدن یا تومور است.
• درمان سیستمیک. درمان‌های دارویی سیستمیک، مانند شیمی‌ درمانی، درمان هدفمند و ایمونوتراپی، می‌ توانند کل بدن را تحت تأثیر قرار دهند.
• درمان تسکینی. مراقبت تسکینی شامل تسکین علائم سلامت مرتبط با سرطان، مانند مشکلات تنفسی و درد است.

گاهی اوقات، گزینه‌های درمانی مختلف در ترکیب با یکدیگر مورد استفاده قرار می‌گیرند تا در حد امکان سلول‌های سرطانی از بین برده شوند.

مرسوم‌ترین گزینه‌های درمان سرطان عبارتند از:

عمل جراحی

عمل جراحی تا حد امکان سرطان را از بین می‌ برد. عمل جراحی اغلب در ترکیب با سایر گزینه‌ های درمانی مورد استفاده قرار می‌ گیرد تا اطمینان حاصل شود که تمام سلول‌های سرطانی از بین رفته باشند.

شیمی درمانی

شیمی درمانی نوعی درمان تهاجمی سرطان است که از داروهای سمی برای از بین بردن سلول‌های سرطانی که به سرعت تقسیم می‌شوند استفاده می‌کند. ممکن است برای کوچک کردن اندازه تومور یا تعداد سلول‌های بدن و کاهش احتمال گسترش سرطان استفاده شود.

پرتو درمانی

پرتودرمانی از پرتوهای متمرکز و قدرتمند برای از بین بردن سلول‌های سرطانی استفاده می‌کند. پرتودرمانی که در داخل بدن شما انجام می‌شود براکی تراپی (پرتودرمانی داخلی) نامیده می‌شود، در حالی که پرتو درمانی که در خارج از بدن شما انجام می شود پرتودرمانی خارجی نامیده می‌شود.

پیوند سلول‌ های بنیادی (مغز استخوان)

این درمان مغز استخوان بیمار را با سلول‌ های بنیادی سالم ترمیم می‌ کند. سلول‌ های بنیادی سلول‌های نامتمایزی هستند که می‌توانند عملکردهای مختلفی داشته باشند. این پیوندها به پزشکان اجازه می‌دهد تا از دوزهای بالاتر شیمی درمانی برای درمان سرطان استفاده کنند. پیوند سلول‌های بنیادی معمولا برای درمان سرطان خون استفاده می‌ شود.

ایمونوتراپی (بیولوژیک درمانی)

ایمونوتراپی از سیستم ایمنی بدن شما برای حمله به سلول‌ های سرطانی استفاده می‌ کند. این درمان‌ها به آنتی‌ بادی‌های بدن شما کمک می‌ کنند تا سرطان را تشخیص دهند، بنابراین می‌ توانند از دفاع طبیعی بدن شما برای از بین بردن سلول‌ های سرطانی استفاده کنند.

هورمون درمانی

در هورمون درمانی، هورمون‌های خاصی که منشا اصلی سرطان هستند حذف یا مسدود می‌شوند تا از رشد سلول‌های سرطانی جلوگیری شود. این درمان یک درمان مرسوم برای سرطان‌هایی است که از هورمون‌ها برای رشد و گسترش استفاده می‌کنند، مانند انواع خاصی از سرطان سینه و پروستات.

درمان دارویی هدفمند

دارودرمانی هدفمند از داروها برای تداخل با مولکول‌های خاصی استفاده می‌کند که به رشد و بقای سلول‌های سرطانی کمک می‌کند. آزمایش ژنتیک ممکن است نشان دهد که آیا شما واجد شرایط این نوع درمان هستید یا خیر. این درمان به نوع سرطان شما و جهش‌های ژنتیکی و ویژگی‌های مولکولی تومور شما بستگی دارد.

کارآزمایی‌های بالینی

کارآزمایی‌ های بالینی روش‌ های درمانی جدید را مورد بررسی قرار می‌ دهند. این ممکن است شامل آزمایش اثربخشی داروهایی باشد که قبلاً توسط سازمان غذا و دارو (FDA) تأیید شده‌اند، اما اینبار با اهداف دیگر مورد استفاده قرار می‌ گیرند. همچنین می‌تواند شامل آزمایش داروهای جدید نیز باشد. کارآزمایی‌های بالینی می‌توانند گزینه دیگری را برای افرادی ارائه دهند که ممکن است سطح موفقیت مورد نظر خود را با درمان‌های معمولی مشاهده نکرده باشند. در برخی موارد ممکن است این درمان به صورت رایگان ارائه شود.

طب جایگزین

طب جایگزین ممکن است برای تکمیل شکل دیگری از درمان مورد استفاده قرار گیرد. این درمان ممکن است علائم و سرطان و عوارض جانبی درمان مانند حالت تهوع، خستگی و درد را کاهش دهد. طب جایگزین برای درمان سرطان شامل موارد زیر است:

• طب سوزنی
• یوگا
• ماساژ
• مراقبه یا مدیتیشن
• تکنیک‌ های آرام‌ سازی

همچنین بخوانید: چگونه سرطان را شکست دهیم

چشم انداز

بعد از این که سرطان تشخیص داده شد، چشم انداز فرد بیمار به فاکتورهای متعددی بستگی دارد. این فاکتورها عبارتند از:

• نوع سرطان
• مرحله سرطان در زمان تشخیص
• محل سرطان
• سن
• سلامت عمومی

راه های پیشگیری از سرطان

دانستن فاکتورهایی که می‌توانند در سرطان دخیل باشند می‌تواند به شما کمک کند تا سبک زندگی خود را به گونه‌ای تغییر دهید که خطر ابتلا به سرطان را کاهش می‌دهد.

اقدامات پیشگیرانه برای کاهش خطر ابتلا به سرطان می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• اجتناب از دخانیات و دود دست دوم
• محدود کردن مصرف گوشت‌های فرآوری شده
• داشتن یک رژیم غذایی که عمدتاً بر روی غذاهای گیاهی، پروتئین‌های بدون چربی و چربی‌های سالم تمرکز دارد، مانند رژیم غذایی مدیترانه‌ای
• اجتناب از الکل یا نوشیدن الکل در حد اعتدال
• حفظ وزن متوسط و BMI
• انجام فعالیت بدنی متوسط و منظم به مدت 150 تا 300 دقیقه در هفته
• با پرهیز از قرار گرفتن در معرض مستقیم خورشید و استفاده از کرم ضد آفتاب، کلاه و عینک آفتابی با طیف وسیع، در برابر نور خورشید محافظت کنید.
• اجتناب از قرار گرفتن در معرض نور خورشید بین ساعات 10 صبح تا 4 بعد از ظهر. اشعه خورشید در این بازه ی زمانی شدیدتر است.
• اجتناب از سولاریوم
• واکسینه شدن در برابر عفونت‌های ویروسی که می‌تواند منجر به سرطان شود، مانند هپاتیت B و HPV.
• دوری از رفتارهای پرخطر. داشتن روابط جنسی سالم و به اشتراک نگذاشتن سرنگ هنگام مصرف مواد یا داروهای تجویز شده. خالکوبی تنها در سالن های دارای مجوز باید انجام شود.

به طور منظم به پزشک مراجعه کنید تا غربالگری‌های لازم برای انواع سرطان را برای شما انجام دهد. این کار موجب می‌شود تا احتمال تشخیص زودهنگام هرگونه سرطان افزایش یابد.

سوالات متداول درباره سرطان

کلام آخر

سرطان گروهی از بیماری‌هایی است که با تغییر ژنتیکی در سلول‌ ها ایجاد می‌شوند. سلول‌ های سرطانی غیرطبیعی به سرعت رشد می‌ کنند و تقسیم می‌ شوند.

فاکتورهای خطر ابتلا به سرطان عبارتند از سیگار کشیدن، مصرف الکل، کمبود فعالیت فیزیکی، رژیم غذایی ناسالم، شاخص توده بدنی بالا و ابتلا به ویروس‌ها و باکتری‌های خاص به در ایجاد سرطان نقش دارند.

غربالگری می‌تواند به تشخیص زودهنگام سرطان یعنی وقتی که درمان آن آسان‌تر است، کمک کند. برنامه درمانی و چشم انداز برای بیماران مبتلا به سرطان به نوع سرطان، مرحله پیشرفت، سن و سلامت عمومی فرد بستگی دارد.